Nafas yetishmovchiligi

Asosiy fikrlar:

• Bolalar xafa bo’lganda yoki jarohatlanganda nafaslari qisib qolishlari mumkin. Ular buni ataylab qilishmaydi.
• Nafasni qisib qolishi paytida xotirjam bo’ling. Farzandingizni silkitib, nafas olish yo’llarini bo’shatib, nafas olishga harakat qilmang.
• Nafasni qisib qolishi odatda 30-60 soniya ichida tugaydi.
• Nafas qisishi jiddiyroq narsa belgisi emasligiga ishonch hosil qilish uchun shifokorga murojaat qiling.

Nafas qisib qolishi qisqa davri haqida

Nafas ushlab turlish odatda chaqaloqlar yoki bolalarda sodir bo’ladi:

• yig’laydilar
• qo’rqishadi yoki xafa bo’lishadi
• kichik baxtsiz hodisaga uchragan va shok holatiga tushib qolgan bo’lishlari mumkin.

Bolalar yig’laydilar, keyin nafas olishadi va nafas olmasdan «ushlab turishadi». Hatto ular haddan tashqari g’azablangan bo’lishsa ham, ular buni ataylab qilmaydilar.

Nafas yetishmovchiligi odatda 30-60 soniya ichida tugaydi, bolalar nafas olgach, yig’lay yoki qichqira boshlaydi. Ba’zi hollarda bolalar hushlarini yo’qotmaguncha nafaslarini ushlab turishadi. Bu sodir bo’lganda, tana avtomatik ravishda yana nafas olishni boshlaydi.

Nafasni ushlab turish payti kuniga bir necha marta yoki kamdan-kam hollarda yiliga bir marta sodir bo’lishi mumkin.

Olti oylik bolalarda ham nafasni ushlab turish holati bo’lishi mumkin, ammo nafasni ushlab turish 1-2 yoshli bolalarda tez-tez uchraydi. Taxminan 90% bolalar olti yoshga to’lganda buni to’xtatadilar.

Nafasni ushlab turishning ayrim holatlari temir tanqisligi anemiyasi bilan bog’liq. Shifokoringiz bolangizda temir tanqisligi anemiyasi sababligini aniqlash uchun oddiy qon testini o’tkazishi mumkin

Nafasni ushlab turish paytida nima qilish kerak

Bolalarga nafasni ushlab turishlari davrida yordam berish uchun quyidagi maslahatlarga amal qiling:

• Xotirjamlikni saqlash. Jarayon bir daqiqa ichida o’tib ketishi mumkin.
• Farzandingizni yon tomonlama yotqizib bu holat o’tib ketguncha uni kuzatib turing.
• Farzandingizning og’ziga hech narsa qo’ymang, hatto havo yo’llarini tozalash uchun barmoqlaringiz ham. Farzandingiz chayqaladigan harakatlarni boshlasa, jarohatlarning oldini olish uchun uning boshini, qo’llarini yoki oyoqlarini ushlab turishingiz yoki unga zarar yetkazishi mumkin bo’lgan narsalarni olib tashlashingiz mumkin.
• Kichkintoyingizni silkitmang. Bu nafasni ushlab turishni to’xtata olmaydi, balki jarohatlarga olib kelishi mumkin.
• Boshqa bolalar yoki kattalarni bu zararsiz davr ekanligini va tez orada o’tib ketishiga ishontiring.
• Ba’zida bolalar bu davr mobaynida yiqilib, o’zlariga zarar yetkazishi mumkin. Agar biror zarar sodir bo’lgan deb hisoblasangiz, shifokor bilan maslahatlashish yaxshiroqdir.
• Farzandingiz tuzalib ketgandan so’ng, uni jazolamang yoki mukofotlamang yoki katta shov-shuv ko’tarmang.

Nafasni qisib qolishi haqida qachon shifokorga murojaat qilish kerak:

Quyidagi hollarda nafasni ushlanib qolishi haqida shifokor bilan maslahatlashingiz kerak:

• Farzandingiz olti oydan kichik bo’lsa;
• haftada bir martadan ko’proq bu holat sodir bo’lsa. Bu kamqonlik tufayli ham yuzaga kelishi mumkin;
• to’satdan nafas olishni boshlaydi;
• nafasi qisilganidan keyin tushunarsiz yoki uyqusirab ko’rinadi;
• juda oqarib ketadi yoki hushini yo’qotadi;
• Bir daqiqadan ko’proq davom etadigan titroq nafas qisilishining oddiy ko’rinishi bo’lmasligi mumkin.

Nafasni qisilishining oldini olish

Siz nafas qisilishing oldini ololmaysiz, ammo bunga olib keladigan hodisalarning oldini olishingiz mumkin:

• Farzandingiz nafasini ushlab turishi mumkin bo’lgan vaziyatlardan chalg’itishga harakat qiling.
• Agar faoliyat yoki vaziyatni o’zgartirishingiz kerak bo’lsa, bolangizda qo’rquvni oldini olish uchun oldindan ko’p ogohlantirish bering.
• Farzandingizning nafasini qisilishiga sabab bo’luvchi g’azablanadigan vaziyatlari haqida ko’proq bilib oling.
• Farzandingizdagi qo’rquv yoki zarbadan keyin uni tinchlantiring.
• Farzandingiz haddan tashqari och yoki haddan tashqari charchab qolmasligiga harakat qiling.
• Kattaroq bolalarga umidsizlik kabi his-tuyg’ularni o’rganishiga yordam bering. Farzandingiz bu his-tuyg’ularni o’rgansa va boshqara olsa, bu ularning nafas qisishiga olib keladigan g’azab yoki qo’rquvga aylanishini to’xtatishi mumkin.

Nafas qisib qolishining ikki turi

Sianotik ( «ko’kimtir») nafas yetishmovchiligining eng keng tarqalgan turidir. Ushbu turga chalingan bolalar:

• yig’laydi yoki xafa bo’ladi
• nafasi qisiladi va keyin ayniqsa og’iz atrofi ko’k-binafsha rang tusiga kiradi.

Pelid – nafas qisishi oqibatida rangning sarg’ayib ketishi siyanotikga qaraganda kamroq uchraydi. Bolalar:

• yig’lamayotgan bo’lishi mumkin
• nafasini ushlab turadi- ularning yurak urishi sekinlashadi va terisi oqarib ketishi mumkin
• jarayon tugagach, terlaydi va charchaydi
• Bundayturlarga ega bo’lgan o’smir yoki kattalar ham hushidan ketishlari mumkin.

Ba’zi bolalarda tushunib bo’lmas harakatlar sodir bo’lishi mumkin, ammo bu juda kam uchraydi.