Chaqaloqlar va bolalarda onalaridan ajralish tashvishi

Asosiy fikrlar: 

• Ajralish tashvishi taxminan sakkiz oylikdan boshlab rivojlanishning normal qismidir.
• Farzandingizga muloyimlik bilan uni sizdan ajralishga undash orqali sizdan ajralish jarayoniga yordam berishingiz mumkin. Bu ko’niktirish uchun vaqt, mehnat va maqtovni talab qilishi mumkin.
• Farzandingizning ajralish jarayoni og’ir, uzoq davom etsa va uning hayotiga xalaqit bersa, mutaxassisdan yordam so’rashingiz kerak.

Bolalarda ajralish tashvishi nima?

Ajralish tashvishi – bu bolalarning ota-onalari yoki g’amxo’rlaridan uzoqda bo’lishning ommaviy va odatiy qo’rquvi. Farzandlar ota-onalardan ajralganda ko’rishingiz mumkin bo’lgan xatti-harakatlar ba’zan ajralish noroziligi deb ataladi.

Ajralish tashvishi taxminan 8 oylikdan boshlanadi va 14-18 oylik chaqaloqlarda eng yuqori cho’qqisiga chiqishi mumkin. Odatda erta bolalik davrida asta-sekin yo’qoladi.

Bolalar o’zlari bilmagan odamlarning atrofida xafa bo’lgandagi begonalik tashvish ajralish tashvishiga o’xshaydi. Bu 7-10 oydan boshlab sodir bo’lishi mumkin va odatda bolalarning birinchi tug’ilgan kunidan keyin o’tib keta boshlaydi.

Bu tashvishlar rivojlanishning normal qismi bo’lib, tashvishlanishga hojat yo’q. Bolalar bu bosqichda ko’proq harakatlana boshlaydilar, shuning uchun bu kabi qo’rquvlarning bo’lishi ham foydali bo’lishi mumkin.. Ya’ni, agar bolalar emaklay olsa yoki o’z qaramog’idan uzoqlashsa, lekin ajralishdan yoki begonalardan qo’rqmasa, ular osonroq yo’qolib qolishlari mumkin.

Ajralish tashvishi bo’lgan bolalarga yordam berish

Farzandingiz ajralish tashvishidan azob chekayotgan bo’lsa, unga yordam berish uchun ko’p narsalarni qilishingiz mumkin:

Yangi joylarda

• Agar siz bolangizni yangi joyda – xususiy bolalar bog’chasida, maktabgacha ta’lim muassasasida, do’stingizning uyida, enagada qoldirmoqchi bo’lsangiz – ajralishdan oldin bolangiz bilan yangi joyda biroz vaqt o’tkazing. Farzandingiz o’zi ishonadigan tanish odamlari bilan xavfsiz va tanish joyda qolsa, u kamroq xafa bo’ladi.
• Farzandingizga uydan ayiq, yostiq yoki adyol kabi o’zi yoqtirgan narsani olib ketishiga ruxsat bering. Bu narsalar bolangizga o’zini xavfsizroq his qilishiga yordam beradi va siz ularni bolangiz o’zini erkin his qila boshlagach asta-sekin yo’q qilishingiz mumkin.
• Farzandingizning bolalar bog’chasiga, maktabgacha ta’lim muassasasiga yoki maktabiga nima sababdan qoldirayotganingizni mas’ullarga tushuntiring. Shunda bolangiz atrofidagi boshqa odamlar sizni vaziyatingizni hisobga olib, unga doimiy yordam berishlari mumkin.
• Farzandingizga sekin asta biroz muddatga o’zingizdan ajratib mashq qilish orqali uni sizdan ajratishga muloyimlik bilan rag’batlantiring. Shu tariqa unda ajralish hissiga oid ijobiy tajriba qoldirish muhimdir. Ajralishning sun’iy vaziyatidan qochish muammoni yanada kuchaytirishi mumkin..

Farzandingizni tashlab ketayotganingizda

• Farzandingizga qachon ketayotganingizni va qachon qaytib kelishingizni ayting. Bu hatto chaqaloqlarda ham foydalidir. Xayrlashmasdan yashirincha chiqib ketish vaziyatni yomonlashtirishi mumkin. Farzandingiz sizning yoningizda yo’qligingizni anglab, sarosimaga tushishi yoki xafa bo’lishi mumkin va keyingi safar uni tark etganingizda vaziyatni izga solish qiyinroq bo’lishi mumkin.
• Ketishdan oldin bolangizni qiziqarli mashg’ulot bilan shug’ullantiring.
• Farzandingiz bilan qisqacha xayrlashing – uzoq xayrlashishdan o’zingizni tiying.
• Ketish paytida yuzingizda xotirjam va baxtli ko’rinishni saqlang. Agar siz tashvishlansangiz yoki xafa bo’lsangiz, bolangiz bu joy xavfsiz emas deb o’ylashi va xafa bo’lishi mumkin.

Uyda

• Siz qanchalik xafa bo’lmasangiz ham, bolangizning ajralish qiyinligini tanqid qilishdan yoki unga salbiy munosabatda bo’lishdan qoching. Misol uchun, «U shunday qizaloq» yoki «Shunaqa ham bola bo’ladimi?» kabi so’zlarni aytishdan saqlaning.
• Farzandingiz bilan shunday mazmundagi kitoblarni o’qing yoki hikoyalar tuzing – masalan: «Bir vaqtlar kichkina quyon bor edi, u onasidan ajralishdan doim qo’rqar edi. Chunki u uyidan tashqarida uni nima kutib turganini bilmas edi….” Bu farzandingizga ota-onasidan ajralishdan qo‘rqayotgan faqatgina u emasligini his qilishiga yordam beradi.
• Farzandingiz sizdan uzoqda bo’lgan paytlaridan so’ng uning o’ziga bo’lgan ishonchini oshirish maqsadida u bilan suhbat quring va rag’batlantiring.

Bolalarda ajralish tashvishining ortishi

Bolalar maktabgacha va maktab yoshiga yetganida, ular ajralish xavotiriga ega bo’lish ehtimoli kamroq. Albatta, ularda har doim faqat siz bilan bo’lishni xohlaydigan paytlari ham bo’ladi.

Agar sizning maktabgacha  yoki maktab yoshidagi bolangiz sizdan ajralganidan muntazam ravishda xafa bo’lib tuyulsa, unda ajralish tashvishi yanada ortishi mumkin. Maktabgacha yoshdagi va maktab yoshidagi bolalarning taxminan 4%i  bu holatni rivojlantiradi.

Ajralish tashvishining ortishi qachon:

• tashvish bolangizning hayotiga ta’sir qilish orqali sizning hayotingizga ham ta’sir qiladi;
• farzandingiz xuddi shu yoshdagi boshqa bolalarga qaraganda qattiqroq tashvishga tushadi;
• bolangizning tashvishi kamida to’rt hafta davom etishi mumkin.

Farzandingizda ajralish tashvishi haddan ortiq bo’lishidan  xavotirda bo’lsangiz, unda quyidagi holatlarga e’tibor bering:

• sizdan ajralishni yoqtirmaydi
• siz jarohat olishingiz yoki baxtsiz hodisaga duch kelishingiz mumkinligidan tashvishga tushadi;
• bola parvarishi, maktabgacha ta’lim muassasasi yoki maktabga borishni rad etadi;
• sizsiz boshqa odamlarning joylarida uxlashni rad etadi;
• ajralganda o’zini yomon his qilishdan shikoyat qiladi.

Ajralish tashvishi va uning ortishi sabab professional yordam

Siz bolangizni eng yaxshi biladigan insonsiz. Agar siz uning sizdan ajralish holatidan xavotirda bo’lsangiz, professional yordam so’rashni o’ylab ko’ring. Buning uchuh uchun ba’zi joylar:

• farzandingizning maktabgacha yoki maktabdagi o’qituvchisi yoki maktab maslahatchisi;
• sizni tegishli ruhiy salomatlik shifokoriga yuborishi mumkin bo’lgan farzandingizning umumiy shifokori yoki pediatri;
• mahalliy bolalar salomatligi yoki jamoat salomatligi markazi;
• mahalliy ruhiy salomatlik xizmati.

Farzand tarbiyasiga oid bo’lgan eng yaxshi tavsiyalar jamlangan dasturni yuklab oling.

Linkni bosing: 👉 Farzandim dasturi