Mashgʻulotlarni oʻzgarishi: Xatti-harakatlarni nazorat qilish usullari

Asosiy fikrlar:

• Bolalar uchun mashgʻulotlarni oʻzgartirish oson boʻlmasligi mumkin. Bunday vaziyatlarda qiyin xatti-harakatlar sodir boʻladi.
• Kun tartiblariga rioya qilish xatti-harakatlarni nazorat qilishning eng yaxshi usulidir.
• Xulq-atvorni nazorat qilishning boshqa usullari vaqtni, imkoniyatni va toʻgʻri yondashuvni oʻz ichiga oladi.

Mashgʻulotning oʻzgarishi va qiyin xatti-harakatlar

Farzandingiz har kuni bir mashgʻulotni toʻxtatib, boshqa ishni boshlashi kerak boʻlgan paytlar koʻp bo’ladi. Bunga misollar sifatida:

• uyga borish vaqti boʻlganida oʻyin maydonidan ketish
• yotishdan oldin oʻyinchoqlarni qoʻyish
• televizorni oʻchirish yoki telefonlarni qoʻyish
• yuvinib chiqish

Agar bolangiz qilayotgan ishidan mamnun boʻlsa va toʻxtashni xohlamasa bunday vaqtda, faoliyatning oʻzgarishlari qiyin bo’lishi mumkin. Bunday vaziyatlarda xafa boʻlib qolish kabi  holatlar uchrashi mumkin.

Faoliyatni rejalashtirishdagi oʻzgarishlar

Bolalar oʻzgarishlarni yaxshi qabul qilishlari mumkin. Shunday qilib, bizga ma’lum boʻlgan oilaviy kun tartiblar har kuni sodir boʻladigan faoliyat oʻzgarishlariga koʻnikishning yaxshi usuli boʻlishi mumkin.

Mashgʻulot oʻzgarishlarini rejalashtirish boʻyicha boshqa maslahatlar:

• Kunni boshlashdan yoki uydan chiqishdan oldin bolangizga bugun nimalar qilishingizni nima kutish kerakligini bilish bolalarga, ayniqsa katta yoshdagi bolalarga haqiqiy umidlarga ega boʻlishga yordam beradi.
• Turli oila a’zolari har kuni nima qilayotganini koʻrsatadigan oilaviy kalendardan foydalaning. Kichik yoshdagi bolalar uchun rasmli taqvimdan foydalanishingiz mumkin.
• Farzandingizga kundalik oʻzgarishlarda yordam berish uchun yangi koʻnikma yoki bilim kerakmi yoki yoʻqligini oʻylab koʻring. Misol uchun, siz bolangizga uydan chiqishni osonlashtirish uchun poyabzal bogʻichlarini bogʻlashni oʻrganishiga yordam berishingiz mumkin. Yoki bolangizga har kuni ertalab maktab sumkasini yigʻishda yordam berishingiz ham mumkin.
• Davom etib turgan faoliyat birdan toʻxtashi mumkin va keyin bolangiz bilan ular qanday borishi haqida gapiring. Misol uchun, «Keling, biz parkdamiz va siz doʻstingiz bilan oʻynayapsiz deb oʻylaylik. Ketish vaqti keldi, deyman. Siz: “Yaxshi dada, men hozir tayyorman”, deysiz. Keyin xayrlashib ketamiz”.

Vaqt faolligi oʻzgarishi

Faoliyatdagi oʻzgarishlar har bir bolaning kunining bir qismidir. Vaqtni toʻgʻri tanlasangiz, bolangiz bir narsadan ikkinchisiga oʻtishi osonlashadi. Ushbu maslahatlarni sinab ko’ring:

• Vaqtingizni toʻgri tanlang. Iloji boʻlsa, bolangiz faoliyatida tanaffus vaqtini berib, ya’ni bir narsani toʻxtatib, boshqasini boshlang. Misol uchun, tushlik tayyorligini aytishdan oldin, bolangizga qandaydir topishmoq ayting va bolangiz jumboqni topguncha kuting. Farzandingiz nima qilayotganiga sezgir boʻlsangiz, bu oʻzgarishlar ikkalangiz uchun ham osonlashishi mumkin.
• Farzandingizga faollikdagi oʻzgarishlar haqida ogohlantirish bering. Masalan, «Davron, yana 5 daqiqa oʻynashingiz mumkin. Keyin uyga qaytish vaqti boʻladi.
• Farzandingiz faoliyatdagi oʻzgarishlarni juda qiyin deb hisoblasa, mashgʻulotlar oʻrtasida koʻproq vaqt ajratishni oʻylab koʻring. Bu bolangizga oʻzgartirish va moslashish uchun qoʻshimcha vaqt beradi.

Faoliyat oʻzgarishlari boʻyicha imkoniyatlar berish

Siz har doim ham bolangizga biron bir faoliyatni toʻxtatib, boshqasini boshlash imkoniyatini bera olmaysiz. Lekin ba’zida bolangizga boshqa narsalar haqida tanlash huquqini berishingiz mumkin. Bu borada bir nechta fikrlar:

• Farzandingizga faoliyat oʻzgarishining bir qismi boʻlgan narsalarni tanlash imkoniyatini bering. Misol uchun, «Erkin, biz bir daqiqada mashinada boʻlishimiz kerak. Siz oʻzingiz bilan bitta oʻyinchoq olishingiz mumkin. Qaysi biri boʻladi?’ yoki «Buni oʻzingiz qilishni xohlaysizmi yoki birgalikda qilamizmi?»degan savollar berishingiz mumkin.
• Cheklov variantlari. Masalan, bolangizga 2 xil futbolkadan birini tanlashiga ruxsat bering, lekin garderobdagi har bir narsani emas!
• Agar haqiqatan bir qarorga kela olmasa, unga yordamlashing. Masalan, siz: “Ozoda, hozir oʻsha oʻyinchoqlarni yigʻishni xohlaysizmi?” tanlashni taklif qilasiz yoki buning oʻrniga siz: «Ozoda, hozir oʻyinchoqlarni yigʻishtirib olishda sizga koʻmaklashaymi? «

Faoliyatdagi oʻzgarishlarga ijobiy yondashuv

Faoliyat oʻzgarishining ijobiy tomonini koʻrsatsangiz, u bolangizning e’tiborini oʻzgarishlardan uzoqlashtirib, ular yoqtiradigan yoki xursand boʻladigan narsaga qaratishi mumkin. Masalan:

• Faoliyatni oʻzgartirishni qiziqarli qilishga harakat qiling. Masalan, «Askar kabi mashinaga bora olasizmi?» yoki «Uyga borgancha «Men josuslik qilaman» oʻynasak-chi?’ kabi chagʻituvchi oʻyinlar.
• Farzandingiz qilishni istamaydigan narsani oʻziga yoqadigan narsa bilan bogʻlang – masalan, “Avval oʻyinchoqlarni yigʻishtirib olamiz, keyin ovqatlanamiz».
• Farzandingiz oʻzgarishdan keyin kutadigan har qanday yaxshi narsalarni koʻrsating. Misol uchun, «Agar biz hozir ketsak, kechki ovqatdan oldin oʻyinchiqlaringiz bilan oʻynashga vaqtimiz boʻladi».
• Farzandingizni oʻzgarishlarni yaxshi qabul qilgani uchun maqtang. Ikkalangiz ham jamoa boʻlib birga ishlashingiz qanchalik yaxshi ekanini ta’kidlang.

Faoliyat oʻzgarishi bolalar uchun juda qiyin boʻlishi

Farzandingiz toʻxtashga majbur boʻlganidan hafsalasi pir boʻlishi tabiiy. Siz umidsizlikka tushish orqali his-tuygʻular haqida gapirishingiz mumkin va bolangizni his-tuygʻularini ifodalash uchun ba’zi bu kabi soʻzlardan foydalanishingiz mumkin. Masalan, «Bilaman, siz boshqa oʻyin oʻynashga vaqtingiz yoʻqligidan xafa boʻldizngiz».

Bundan tashqari, agar siz qiyin holatlarda oʻzingizni tutishni bilsangiz ,bolangiz sizga qarab, nimadir oʻzgarsa ham oʻzini xotirjam tutishni oʻrganadi. Nimadir oʻzgarib bolangizga yoqmagan boʻlsa, uni past ovozda aytib qoʻyishingiz mumkin. Keyin xotirjamlik bilan bolangizga qilayotgan ishini toʻxtatish vaqti kelganini ayting.

Farzandingiz gʻazablansa, nimadir unga yoqmasa, ozgina tanaffus qildirib, unga biroz vaqtga telefonini berib turing, masalan, nimadandir asabiylashib endi tinchlanayotganda unga telefondan foydalanishiga imkon bering.  Farzandingiz siz soʻragan narsani bajarishini muloyimlik bilan talab qiling.

Farzand tarbiyasiga oid bo’lgan eng yaxshi tavsiyalar jamlangan dasturni yuklab oling.

Linkni bosing: 👉 Farzandim dasturi