Bolalarning odatlari

Asosiy fikrlar

• Koʻplab bolalar tirnoq tishlash, barmoq soʻrish yoki burunni kovlash kabi odatlarga ega boʻlishadi. Odatda bu odatlar bora-bora yoʻqolib ketadi.
• Farzandingizga bu kabi odatlarni buzishga yordam berish uchun, bolangiz o’sha odatlarini qilganda, yumshoq eslatmalardan foydalaning.
• Farzandingizni yaxshi odatlar uchun maqtab turing.

Odatlar nima?

Odat – bu sizning bolangiz deyarli o’ylamasdan qayta-qayta qiladigan xatti-harakatlardir.

Ko’pincha bolalarning odatlari sizni bezovta qilishi yoki xafa qilishi mumkin, lekin odatda ular tashvishlanadigan narsa emas .

Bolalarning odatlari odatda yuzlari yoki tanasining qismlariga teginishi kabi holatlarni  o’z ichiga oladi. Ba’zida bolalar o’zlarining odatlarini bilishadi, ba’zan esa bilishmaydi.

Bolalarda ba’zi umumiy odatlar :

• barmoqni, bosh barmog’ini yoki qo’g’irchoqni so’rish.
• tirnoqlarni tishlash yoki so’rish.
• sochlarni burish va tortish.
• burunlarini yoki yaralarini tilish.
• lablarini yoki yonoqlarining ichki qismini qisish
• ruchka va kiyim kabi narsalarni chaynash.
• tishlarni g’ijirlatish.

Nima uchun odatlar sodir boʻladi?

Odatlar bolalar uchun tasalli berishi mumkin. Emish yaxshi misoldir. Kichkintoylar chaqaloq bosqichini ortda qoldirayotganda, barmoq so’rish kabi odatlar stress yoki tashvishlarni tinchlantirishning bir usuli bo’lishi mumkin .

Ba’zida odatlar bolalar zerikkanligi sababli paydo bo’ladi. Ya’ni, xatti-harakatlar bolalarning o’zlarini qanday ko’rsatyotganini anglatadi. Misol uchun, bolalar televizor ko’rayotganda yoki umuman hech narsa qilmayotganda tirnoqlarini tishlash holatlari ko’proq kuzatilishi mumkin. Ba’zida odatlar amaliy sabablarga ko’ra boshlanadi, ammo amaliy sabablar yo’qolganda, odatlar  davom etadi. Misol uchun, ko’chada sovuq qotgan yosh bolalar ko’pincha buruni oqanda uni artishadi. Burunlarini artishni o’rganganlaridan keyin ham burnini tozalab yurish odatga aylanishi mumkin.

Siz farzandingiz uchun namunasiz. Farzandingizning xatti-harakatlari odat tusiga kirayotganini ko’rsangiz, bu sizning odatlaringizdan biri emasmi, deb o’zingizdan so’rang . Masalan, tirnoq tishlash avloddan avlodga o’tishi mumkin.

Eslatma: chaqaloqlar ba’zi odatiy, ammo biroz g’ayrioddiy xatti-harakatlar, jumladan, tanani silkitish, boshini ag’darish va boshini qimirlatishdan taskin topadi. Ko’pgina bolalar bu xatti-harakatni besh yoshida to’xtatadilar.

Odatlarni buzish

Aksariyat odatlar o’z-o’zidan yo’qoladi. Ammo agar bolangizning odati kundalik mashg‘ulotlariga xalaqit berayotgan bo‘lsa, xijolat bo‘lib qolsa yoki hatto biror zarar ko’rsa, siz chora ko‘rishingiz mumkin.

Misol uchun, bosh barmoqni yoki barmoqlarni so’rish odatiy holdir. Ammo bolangiz doimo barmoqlarini so’rishi mumkin. Agar bu gap gapirishga yoki ovqatlanishga xalaqit berayotgan bo’lsa yoki bolangiz shu sababli tengdoshlari tomonidan masxara qilinsa, bu odatni tark etish vaqti keldi.

Odatlardan voz kechish boʻyicha baʻzi maslahatlar

• Farzandingizga odatlari haqida muloyimlik bilan eslatib turing. Misol uchun, agar bolangiz yengini so’rib qo’ysa, siz: «Iltimos, yengingizni chaynamang bu biroz yomon ko’rinadi» deb aytishingiz mumkin.
• Bo’sh vaqtlarda bolangizni boshqa biror narsa qilishga undashga harakat qiling. Masalan, bolangizni televizor tomosha qilayotganda , televizordan chalgʻitish uchun harakatlanuvchi qismlari bo’lgan o’yinchoq bilan o’ynashga undashingiz mumkin. Ehtimol har xil oʻyinlar oʻylab toping .
• Farzandingiz nima uchun bunday odat tusiga kirayotganini aniqlashga harakat qiling va muqobil variantni taklif qiling. Misol uchun, agar bolangiz hojatxonaga borish ehtiyoji boʻlsa, lekin atrofni aylanib yursa, siz: “Hojatxonaga borish kerakmi? So’zlaringizdan foydalaning.
• Juft odatlar ha bo’lishi mumkin, masalan, bosh barmog’ini so’rish va sochni o’ynash. Bosh barmog’ingizni so’rishni to’xtatsangiz, soch o’ynash ham to’xtashi mumkin.

Odatlar uchun qachon yordam olish kerak

Taxminan uch yoshda barmoq so’rish  bolalarning tishlari rivojlanishida muammoga aylanishi mumkin. Farzandingiz uch yoshdan keyin ham barmoqlarini so’rayotgan bo’lsa, barmoqlariga achchiq dori surtib qoʻying, uni ta’mini bilgandan keyin, boshqa barmogʻini soʻrmaydi.

Farzandingizning so‘rishi muammoga sabab bo‘layotganidan xavotirda bo‘lsangiz, tish shifokoringizga tanglay to‘sig‘idan foydalanish haqida murojaat qilishingiz mumkin. Ushbu qurilma bolalarning bosh barmoqlarini yoki barmoqlarini so’rishini noqulay qiladi.

Agar odatning sababi tashvish keltirishi mumkin deb o’ylasangiz, tashvish sababi bilan kurashishingiz kerak bo’ladi. Boshqa sog’liqni saqlash mutaxassisiga murojaat qilish haqida shifokoringiz bilan gaplashing. Masalan, psixolog bolangizga bu odatni to’xtatish uchun bir necha oddiy usullarni  o’rgatishi mumkin.

Qoʻshimcha ehtiyojlari boʻlgan bolalarda odatlar

Qo’shimcha ehtiyojga ega bo’lgan bolalar odatda rivojlanayotgan bolalarga qaraganda ko’proq odatlarga ega bo’lishi mumkin. Agar qo’shimcha ma’lumot qidirsangiz, psixolog yoki qo’shimcha ehtiyojlarga ega bo’lgan boshqa mutaxassis yordam berishi mumkin.

Odat yoki tanadagi nuqsonlar

Tanani to’g’ri tutmaslik  odat emas. Tanadagi  nuqsonlar mushaklarning spazmlari bo’lib, ular bolaning nazorati ostida bo’lmagan chayqaladigan harakatlarga olib keladi. Masalan, takroriy miltillash, yuzning burishishi, qo’l yoki yelkaning silkinishi. Ba’zida tana nuqsonlari Tourette sindromi yoki stress kabi holatlar tufayli yuzaga keladi .

Bola tanadagi  nuqsoni qisqa vaqtga to’xtata olishi mumkin, ammo bola bu haqda o’ylashni to’xtatsa u qaytib keladi. Agar siz bu holatni bolangiz uchun bezovta qilayotganini his qilsangiz, sog’liqni saqlash bo’yicha mutaxassisdan yordam so’rashingiz mumkin.

Farzand tarbiyasiga oid bo’lgan eng yaxshi tavsiyalar jamlangan dasturni yuklab oling.

Linkni bosing: 👉 Farzandim dasturi