Chaqaloqning muddatidan oldin dunyoga kelishi

Bolaning ona qornida rivojlanish davri 38-40 hafta davom etadi. Homila tashqi muhit ta’siridan onaning organizmida himoyalanadi va ona organizmi orqali hayot uchun muhim bo’lgan ozuqalarni oladi va to’liq rivojlanadi. Bola normal holatda homiladorlikning oxiriga kelib tug’ilishi lozim. Bu muddatda uning barcha organlari tashqi muhitda bemalol faoliyat ko’rsata oladi. Agar bola muddatidan oldin tug’ilib qolsa, u holda shifoxonada maxsus nazorat ostiga olinadi.

Erta tug’ilgan chaqaloqning 4 darajasi mavjud:

1-daraja: 35-37 hafta oralig’ida tug’ilgan – vazni 2100-2500 gr;
2-daraja: 32-34 hafta oralig’ida tug’ilgan – vazni 1501-2000 gr;
3-daraja: 29-31 hafta oralig’idatug’ilgan – vazni 1001-1500 gr;
4-daraja: 29 haftadan oldinroq tug’ilgan – vazni 1000 gr dan kam.

O’ttiz besh haftadan keyin tug’ilgan bolalar odatda tez vazn oshirib muddatida tug’ilgan tengdoshlariga yetib oladilar. Odatda muddatidan oldin tug’ilgan chaqloqlarda patologik kasalliklar mavjud bo’lmasa, ularni shifoxonadan 1-2 hafta ichida chiqarib yuborishadi.

Vazni 1500 grdan oshgan bolalarni o’pkasi tashqi muhitda faoliyat ko’rsatishga tayyor bo’lmagani tufayli ular boshida maxsus nafas olish apparatiga bog’langan bo’ladilar va bunday bolalarda issiqlik termoregulyatsiyasi rivojlanmaganligi tufayli ular harorati tashqi muhitdan ko’ra issiqroq bo’lgan maxsus plastik yotoq (kyuvet) ichida yotadilar. 2-darajali chala tugʻilgan bolalarning vazni 2500 gr ni tashkil qilganda shifoxonadan chiqarib yuborishadi.

Uchinchi darajada chala tug’ilgan bolalarga bo’lgan ahamiyat biroz yuqoriroq bo’lishi kerak. Chunki bu bolalarning o’pkasi bilan birga boshqa organlari ham juda zaif bo’ladi. Ularning yurak urishi va qon bosimi doimiy ravishda kuzatilib turishi lozim. Bundan tashqari chala tug’ilgan bolalar qonida eritrotsitlar (qon yaratuvchi moddalar) soni kamligi va ularning tez nobud bo’lishi tufayli bu bolalarga qon quyilish talab etilishi mumkin.

Vazni 1000gr dan kam bo’lgan bolalarni yashab ketishi uchun shifoxonada ularni jiddiy nazorat ostida saqlashadi. Bu bolalarning organlari juda zaif bo’lgani uchun ular chala tug’ilgan bolalar orasidagi eng e’tiborga muhtoj chaqaloqlar hisoblanadi (O’zbekistonda bunday bolalarning yashab ketish ehtimoli katta emas, rivojlangan mamlakatlarda vazni 500gr dan oshgan deyarli barcha chaqaloqlar yashab ketadi).

Hayotining har bir kuni bunday toifadagi bolalarda katta bir yutuq.

Ularning yashab ketishi uchun shifoxonada barcha anjom va dori vositalari mavjud bo’lishi kerak. Bu bolalar hayotining birinchi 6 haftasi juda og’ir bo’ladi. Shu oraliqda bolaning ayrim organlari ishdan chiqishi yoki oshqozon ichak tizimi, qon aylanish tizimi pand berib qo’yishi mumkin. Bunda shifokorlarning vaqtida amalga oshirgan muolajalari bolaning hayotini asrab qolishga yordam beradi.

Chala tug’ilgan bolalarning immuniteti umuman rivojlanmaganligi tufayli ularni infeksiyadan jiddiy asrash lozim. Chala tug’ilganlik darajasi 1 va 2 bo’lgan bolalarni ko’krak suti bilan ovqatlantirish juda foydali. Ayrim hollarda 3-4 darajada tug’ilgan bolalarga ham oz-ozdan ko’krak suti (maxsus shprits orqali) beriladi.

Dunyo olimlarining tadqiqotlari ko’rsatishicha, chala tug’ilgan bolalarning yashab ketishida quyidagilar juda katta ahamiyat kasb etadi:

1. Onaning ovozi. Kun mobaynida ona barvaqt tug’ilgan bolasiga qo’shiq, alla aytib berishi, u bilan suhbatlashmog’i lozim.

2. O’yinchoqlar. Chala tug’ilgan bolalarning ko’zi deyarli ochilmaydi. Shunga qaramasdan bolaning atrofida rang-barang qiziqarli o’yinchoqlar mavjudligi uning salomatligiga ijobiy ta’sir ko’rsatishi aniqlangan.

3. Bolani «kenguru» qilib ko’tarish. Ya’ni bola tanasi onaning badani bilan birga bo’lishi juda muhim. Ona bolani shifokor nazorati ostida kyuvesdan olib ko’kraklari orasiga joylashtirib yotishi lozim. Shu harakat orqali, birinchidan, bola terisi onaning terisi bilan aloqada bo’ladi, ikkinchidan, onaning nafas olishini his qilayotgan bola birga nafas oladi va nafas olish tizimi rivojlanadi. «Kenguru» qilish barvaqt tug’ilgan bolalarni parvarish qilishda eng muhim muolaja, desak, adashmaymiz.

4. Bolaga har kuni u naqadar sevimli va kerakli ekanligi haqida aytish lozim. Onaning mehrini sezgan bola onasi uchun ham yashab ketadi.

5. Bolani toza qo’llar bilan silab, massaj qilish juda muhim. Agar silashni aynan onasi amalga oshirsa, uning foydasi ikki barobar kuchli bo’ladi.

6. Qur’on tilovat qilish.

Manba

Farzand tarbiyasiga oid bo’lgan eng yaxshi tavsiyalar jamlangan dasturni yuklab oling.

Linkni bosing: 👉 Farzandim dasturi