11-12 oylik: chaqaloq rivojlanishi

Asosiy fikrlar

• 11-12 oylik chaqaloq rivojlanishidagi jarayonlar.
• Bu yoshda chaqaloqlar ko’p yo’llar orqali muloqot qilishadi va koʻp his-tuygʻularni namoyon qiladilar. Ular, shuningdek, oʻzlarini ovqatlantirishi, birinchi qadamlarni qoʻyishi va boshqalar ish harakatlarni ham bajarishlari mumkin.
• Gapirish va tinglash, qoʻshiq aytish, o’qish, harakat qilish, tashqarida oʻynash va sogʻlom ovqat iste’mol qilish chaqaloqning oʻrganishi va rivojlanishi uchun foydalidir.
• Agar siz chaqaloq rivojlanishidan xavotirda boʻlsangiz yoki sizga yordam kerak bo’lsa, shifokoringiz yoki oilaviy sogʻliqni saqlash hamshirasi bilan gaplashing.

11-12 oylik chaqaloqning rivojlanishi

Sizning chaqalogʻingiz yaqinda 12 oylik bo’ladi! Oʻtgan vaqt davomida chaqalogʻingiz qanchalik rivojlangani ajablanarli.

Farzandingiz hozir koʻp usullar bilan muloqot qilmoqda – koʻrsatmoqda, bosh chayqaydi, qoʻl silkitadi va tez-tez siz bilan gaplashishga harakat qiladi. Uning gʻoʻngʻirlashi koʻproq suhbatga oʻxshaydi va u oʻzi tushunadigan «dada» va «ona» kabi bir nechta soʻzlarni aytishi mumkin.

Soʻnggi bir necha oy ichida chaqalogʻingiz ehtiyotkorlik va qoʻrquv kabi his-tuygʻularni namoyon qilishni oʻrganadi. Shuningdek, u oʻz ehtiyojlaridan koʻproq xabardor boʻlishi mumkin va sizga nima istayotganini aytishi mumkin.

Bu davrda oʻyin muhimdir, chunki chaqalogʻingiz o’yin orqali oʻrganadi. Farzandingiz turli narsalarni koʻrishi, silkitishi, urishi, tashlashi, tushirishi va teshishi mumkin. U siz bilan oʻynashni yaxshi koʻradi va sizga oʻzi oʻynayotgan narsalarni, masalan, oʻyinchoq yoki qoʻgʻirchoqni koʻrsatishni boshlashi mumkin.

Farzandingiz qoʻllari va barmoqlarini yaxshi qoʻllaydi va koʻpincha barmoqlari bilan o’zi ovqatlanayotgan boʻlishi mumkin.

Farzandingiz mebeldan ushlab turishi yoki hatto oʻzi ham yaxshi turishi mumkin. U birinchi qadamlarini oʻzi qoʻyishi yoki allaqachon oʻzi yurishni boshlagan bo’lishi ham mumkin. Piyoda yurish uni charchatadi, shuning uchun ba’zida uning oʻrniga emaklab ketishi mumkin.

Bu yoshda chaqalogʻingiz:

• musiqaga o’ynashi
• u kiyinayotganda o’zi harakat qilishi
• «Menga o’yinchoqni bering» yoki «Poyezdni qoʻying» kabi koʻrsatmalarga amal qilishi
• soʻzlarni ularning maʻnolari bilan bogʻlashni boshlashi – masalan, «toʻp» yoki «ayiqcha» deganingizda, u bu narsalarni qidirib topishi mumkin.

11-12 oylik chaqaloq rivojlanishida g’amxo’rlik

Bu yoshda chaqalogʻingizning rivojlanishiga yordam berish uchun bir nechta oddiy narsalarni qilishingiz mumkin:

• Farzandingiz bilan gaplashing: chaqalogʻingiz suhbatga qiziqadi, shuning uchun kundalik narsalar haqida gapirish unga soʻzlar nimani anglatishini tushunishga yordam beradi. Qanchalik koʻp gapirsa, shuncha yaxshi.
• Kichkintoyingizning “dada”, “oyi” kabi so’zlariga javob bering: bu uning tili, muloqot va savodxonlik koʻnikmalarini rivojlantiradi. Birgalikda oʻqing: o’qish, kitoblardagi rasmlar haqida suhbatlashish va ertaklar aytib berish chaqaloqning tasavvurini rivojlantiradi. Bu mashg‘ulotlar ham unga tilni tushunishga ham yoshi ulg‘aygan sari o‘qishni o‘rganishga yordam beradi.
• Birga oʻynang: bolangizga bloklar (lego) va karton qutilar(mozaika) kabi tasavvur va ijodkorlikni ragʻbatlantiradigan oʻyinchoqlar bering. Ba’zi tartibsizliklarga tayyor bo’lsangiz bo’yoqlar ham qiziqarli mashg’ulot bo’ladi. Yoki ochiq havoda oʻynasangiz ham bo’ladi. Birgalikda oʻynash chaqalog’ingizga o’zini sevilgan va xavfsiz his qilishiga yordam beradi.
• Farzandingiz bilan birga oʻqing: birgalikda oʻqish, ertaklar aytib berish, qoʻshiqlar kuylash va bolalar she’rlarini oʻqish orqali chaqalogʻingizning nutqi va tasavvurini ragʻbatlantirishingiz mumkin.
• Harakatlanishni rag‘batlantiring: harakat va izlanish chaqalog‘ingizga tik turish va yurish kabi murakkabroq harakatlar uchun mushaklar kuchini oshirishga yordam beradi. Agar chaqalogʻingiz emaklayotgan boʻlsa, siz yerga tushib, u bilan emaklab ʻynashingiz mumkin.
• Farzandingiz bemalol, shikastlanmay harakatlanishi uchun uyingizni xavfsiz qilib tayyorlang.
• Farzandingizni sog‘lom ovqat bilan oziqlantiring: u, ehtimol, barmoq bilan yeyiladigan ovqatlarini yaxshi ko‘rashi mumkin, bu uning nozik motorikasini rivojlantirish uchun ham foydalidir.
• Farzandingiz ovqatlanayotganda o‘tirganiga ishonch hosil qiling bu tiqilib qolishning oldini olishga yordam beradi.

Ba’zida chaqalog’ingiz juda charchagan yoki och boʻlganda bu narsalarni qilishni xohlamasligi mumkin. Qachon to‘ygani va nima kerakligi haqida sizga xabar berish uchun u maxsus chaqaloq belgilaridan foydalanadi.

1 yosh bolani tarbiyalash

Ota-ona sifatida siz doimo o’rganib borasiz. O’zingiz bilgan narsangizga ishonchingiz komil bo’ladi. Bundan tashqari, biror narsani bilmasligingizni tan olish, savollar berish yoki yordam olish foydalidir. .

Agar siz chaqaloqqa qarashga e’tibor qaratib, o’zingizga qarashni unutishingiz yoki vaqtingiz qolmasligi mumkin. Lekin o’zingiz e’tibor berishingiz jismonan, aqlan va hissiy jihatdan bolangiz o’sishi va taraqqiy etishiga yordam beradi.

Ba’zan o’zingizni asabiylashgan yoki haddan tashqari toliqqan his qilishingiz mumkin. Bunday paytlarda oʻzingizni xotirjam his qilguningizcha biroz vaqt boshqa birovdan uni bir muddat ushlab turishini so’rashingiz va chuqur nafas olish uchun boshqa xonaga borishingiz yoki oila a’zolaringiz yoki do’stingizga qo’ng’iroq qilishingiz.

Hech qachon chaqaloqni silkitmang. Bu miya ichidagi qon ketishiga va miyaning doimiy shikastlanishiga olib kelishi mumkin.

Bolaning rivojlanishidan qachon tashvishlanish kerak

Agar sizda biron bir xavotir bo‘lsa yoki 11 oylik bolangizda quyidagi muammolardan birortasi borligini sezsangiz, shifokoringizga murojaat qiling.

Koʻrish va eshitish

Farzandingiz:

• u siz bilan ko‘z bilan aloqa qilmayapti, harakatlanuvchi narsalarni ko‘zlari bilan kuzatmayapti yoki ko‘zi ko‘pincha ichkariga yoki tashqariga qaraydi;
• atrofidagi ovozlarga e’tibor qaratmaydi;
• ismini aytib chaqirilganda ham e’tibor bermaydi

Muloqot

Farzandingiz:

• g’ulduramaydi
• tana tili, tovushlar yoki so’zlar yordamida nima istayotganini sizga bildirishga urinmaydi
• ob’ektlar yoki rasmlarga ishora qilmaydi yoki qo’l silkitish kabi imo-ishoralarni ishlatmaydi.

Xulq-atvor va oʻyin

• Farzandingiz tabassum qilmaydi yoki xursand yoki xafa ekanligini koʻrsatmaydi.

Harakat va vosita qobiliyatlari

Farzandingiz:

• emaklamayapti
• bir qo’lini boshqasidan koʻra koʻproq ishlatadi.

Agar chaqalogʻingiz ilgari ega bo’lgan koʻnikmalarini yoʻqotganini sezsangiz, bola salomatligi boʻyicha mutaxassisga murojaat qilishingiz kerak.

Agar siz yoki juftingizda ayollarda tug‘ruqdan keyingi depressiya yoki erkaklarda tug‘ruqdan keyingi depressiya belgilarini sezilsa, shifokorga murojaat qilishingiz kerak. Tug’ruqdan keyingi  depressiyaning alomatlariga gʻamginlik va hech qanday sababsiz yigʻlash, asabiylashish, oʻzini tutishda qiyinchilik va juda tashvishli his qilish kiradi.