Tasavvur qilish, yaratish va oʻynash (maktab yoshidagi bolalar uchun)

Asosiy fikrlar             

• Oʻyin maktab yoshidagi bolalarda ijodkorlik va tasavvurni rivojlantiradi, bu umumiy rivojlanish uchun muhimdir.
• Maktab yoshidagi bolalar yangi ijodiy gʻoyalarni rejalashtirishlari mumkin.
•  Maktab yoshidagi tasavvurni rivojlantirish uchun oʻyin gʻoyalari oʻqish, soʻz oʻyinlari, musiqali oʻyinlar, san’at, hunarmandchilik, tabiatda sayr qilish va boshqalarni oʻz ichiga oladi.

Maktab yoshidagi bolalarning ijodiy tasavvuriga oʻyinlarning ta’siri

O’yin maktab yoshidagi bolalarda ijodkorlik va tasavvurni rivojlantiradi. Agar bolalar o’yin orqali tasavvur va ijodiy qobiliyatlarini rivojlantirsa, ular quyidagilarni amalga oshira oladilar:

• his-tuyg’ularini, fikrlarini va g’oyalarini og’zaki va og’zaki bo’lmagan usullarda ifodalash.
• bir nechta javobli muammolar haqida o’ylash
• masalalarni ko’p nuqtai nazardan o’ylab ko’rish
• muammolarni hal qilish uchun materiallar va ommaviy axborot vositalaridan foydalanish.

Farzandingiz erta maktab yillarida o’rganadi va rivojlanadi, bu juda muhim hayotiy ko’nikmalardir.

 Oʻyin va bola rivojlanishi aloqadorligi

Nima uchun o’yin bolaning rivojlanishi uchun juda muhim? O’yin bolalarga turli xil hissiy, jismoniy va kognitiv tajribalarni beradi. Tajribalar miyada aloqalarni o’rnatadi, bu bolalarning jismoniy, kognitiv, ijtimoiy va hissiy rivojlanishiga yordam beradi. Shuning uchun o’yin miyada «salyutlar» otilishiga o’xshaydi.

Farzandingizning tasavvuri rivojlanib borayotganida nimalarni kutish kerak

Farzandingiz maktab yoshiga kelib:

• nima haqiqiy va nima ertak ekanligini aniqroq tushunishga ega bo’ladi.
• chizmachilik, rasm chizish, raqs va musiqa kabi yangi ijodiy san’at turlarini rejalashtira oladi.
• sizga uydirma hikoya aytib bera oladi.
• taxminan olti yoshda qo’rquvdan tushunishni boshlaydi masalan: yirtqich hayvonlardan, qorong’ulikdan va itlardan qo’rqish.

Maktab yoshidagi bolalar ko’proq tuzilgan mashg’ulotlar va o’yinlar bilan shug’ullanishi mumkin bo’lsa-da, bu yoshda ochiq o’yin muhim ahamiyatga ega. Bu turdagi oʻyinlar farzandingizning ijodiy rivojlanishini kuchaytiradi hamda unga tajriba, fikrlash, oʻrganish va muammolarni hal qilishni oʻrgatadi.

Maktab yoshidagi bolalarda tasavvurni rivojlantirish uchun oʻyin gʻoyalari va ijodiy faoliyat

Farzandingizning tasavvurini rivojlantirish uchun bir nechta o’yin g’oyalari: Agar siz farzandingizga quyidagi harakatlarda yetakchilik qilishga imkon bermoqchi bo’lsangiz, quyidagi amallar siz uchun  juda yaxshi:

• Hikoyalar ayting va kitob o’qing. Farzandingizni ertaklarning yaxshi yakunlarini topishga yoki keyin nima bo’lishi mumkinligini aytib berishga undang.
• So’z o’yinlar, jumladan, qofiyalar va topishmoqlar topish o’ynang. Farzandingizni o’z tasavvuridan foydalanib, javoblarni topishga undaydi.
• Uy yumushlarini uydirma ishlarga aylantirib, qiziqarli qiling. Farzandingiz stol qo’yishga yordam beradigan ofitsiant bo’lishi mumkin, yoki u o‘zini oshpaz deb ko‘rsatishi va sizga oddiy taom tayyorlashda yordam berishi mumkin.
• Qo’l san’ati qutisini bo’yoqlar, qalamlar, yelim, qog’oz parchalari , barglar, toshlar va patlar kabi tabiiy materiallar bilan to’ldiring. Farzandingiz ulardan rasmlar, kollajlar, qoʻgʻirchoqlar va boshqalarni yaratishda foydalanishi mumkin.
• Farzandingizga o’ynash uchun rekvizit bering. Bu eski kiyimlar, sumkalar va kiyinish uchun shlyapalar bo’lishi mumkin.
• Farzandingizga turli xil musiqa asboblarini sinab ko’rishiga ruxsat bering yoki bolangiz bilan birga turli xil musiqalarni tinglang.
• Farzandingizga karton qutilar bilan uy qurishga yordam bering yoki stul ustini adyol o‘rab oling

Ochiq havoda oʻynash tasavvurni ragʻbatlantirishning ajoyib usuli boʻlishi mumkin. Mana bir nechta fikrlar:

• Gʻayrioddiy joylarga tashrif buyuring masalan: buta, plyaj yoki hayvonot bog’i. Har xil ob-havo sharoitida oʻynash ayniqsa hayajonli boʻlishi mumkin.
• Farzandingizga o’yin bilan xavf-xatarni o’z zimmasiga olishga imkon bering, masalan: daraxtga chiqish, tog’da muvozanatni saqlash yoki tepalikdan tez yugurish. Bu bolangizga yangi his-tuyg’ularni boshdan kechirish va o’rganish imkonini beradi.

Qiziqarli narsalarni izlash uchun tabiat qo’yniga chiqing. Yurayotganingizda bolangizdan: “Sizningcha, bu qobiqda qaysi turdagi hayvonlar yashagan?”, degan savolni berishingiz mumkin.

 Televizor vaqti va hayoliy oʻyinlar

• turli xil bolalar ko’rsatuvlarining tomoshasi ham bolangiz tasavvurini uyg’otishga ko’mak beradi. Masalan, farzandingiz video, animatsiya yoki musiqa kabi kontent yaratish orqali ijodiy va tasavvur qobiliyatlarini rivojlantirishi mumkin.
• farzandingizga TVdan samarali foydalanishiga yordam berish uchun bir nechta amallarni bajaring.
• sifatli ilovalar, o’yinlar va boshqa ommaviy axborot vositalarini tanlang.
• bolangiz bilan birga tomosha qiling.
• farzandingizga ekran tomoshasi vaqtini boshqarishga yordam bering.

Yodingizda bo‘lsin, to‘g‘ri foydalanish salomatlik uchun muhimdir. Farzandingizning rivojlanishi uchun juda ko’p turli xil harakatlar, jumladan,  ijodiy o’yinlar, jismoniy o’yinlar, ijtimoiy o’yinlar va o’qish, shuningdek raqamli o’yinlar bilan shug’ullanish yaxshidir.