Rag’batlantirish jadvallari : bolaning xatti-harakatini o’zgartirish uchun ulardan qanday foydalanish

Asosiy fikrlar

• Rag’batlantirish jadvallari bolalarning xatti-harakatlarini o’zgartirishning ta’sirli usuli bo’lishi mumkin.
• Siz bolalarga stikerlar yoki ular o’zingiz xohlagan tarzda o’zini tutishiga qarab mukofot uchun ball berasiz.
• Mukofot siz xohlagan natijani bera oladi . Bu shuningdek, bolalarning xatti-harakatlaridagi ijobiy tomonlarga e’tiboringizni qaratishga yordam beradi.

Rag’batlantirish jadvallari: ular nima?

Rag’batlantirish  jadvallari bolalarning xatti-harakatlarini o’zgartirish uchun vositadir . Ular bir nechta shakllarda, jumladan, devoriy plakatlar va ilovalarda mavjud. Mukofot jadvallarida siz farzandingiz erishmoqchi bo’lgan ijobiy xulq-atvor yoki maqsadni nomlang yoki ko’rsating – masalan, «iltimos» deyish orqali  stolni ustini tayyorlab qo’yish yoki poyabzal bog’ichlarini o’zi o’tkazishi kabi narsalar. Farzandingiz uchun qilingan  jadval uning  o’z xatti-harakatlari orqali maqsadlariga qanchalik tez-tez erishayotganini ko’rsatadi. Misol uchun, agar siz devor qog’ozidan foydalanayotgan bo’lsangiz, diagrammada belgilar yoki stikerlar uchun bo’sh joy bo’lishi mumkin .Farzandingiz har safar yaxshi ishlaganida, ilovadagi bo‘shliqlar yoki yulduzchalarga belgi yoki stikerlar qo‘yiladi. Ma’lum miqdordagi shakllar, stiker yoki yulduzchalar farzandingiz uchun mukofotga qo’shiladi.

Rag’batlantirish  jadvallari ta’sir qiluvchi usul bo’la oladi:

• Siz xohlagan xatti-harakatni rag’batlantirish, masalan, tishlarni ovoz chiqarmasdan tozalash
• O’zingiz istamagan xatti-harakatlardan voz keching,misol uchun bolani urish kabi odatlardan
• Bolangiz yangi ko’nikmalarni o’rgangani uchun mukofotlang, masalan, xarid qilish paytida qayergadir tur deganda ,jim turib kutib turishi  yoki so’ralgan vaqtda , barcha o’yinchoqlarni qutiga solib qo’yish.

Rag’batlantirish jadvallari qanday va nima maqsadda ishlatiladi

Farzandingiz o’z xatti-harakatlarini o’zgartirishga qattiq urinsa, rag’batlantirish jadvali ularga yaxshi ish qilganini ko’rsatishi mumkin. Ular bolangizni ruhlantiradi. Mukofotlarning o’zi yaxshi xulq-atvorni kuchaytiradi va uning yana sodir bo’lish ehtimolini oshiradi. Mukofot jadvallari  bolangizning xatti-harakatlaridagi ijobiy tomonlarga e’tiboringizni qaratishga yordam beradi . Farzandingizning xatti-harakatlaridan xafa bo’lsangiz va salbiy xatti-harakatlarga ko’proq e’tibor qaratsangiz, bu foydali bo’lishi mumkin. Mukofot jadvallari 3-8 yoshdagi bolalar uchun yaxshi qo’l keladi.

Mukofot jadvalini o’rnatish

1. Rag’batlantirmoqchi bo’lgan xatti-harakatingizni aniq va ijobiy ta’riflang.

Siz ko’rmoqchi bo’lgan xatti-harakatning aniq va ijobiy tavsiflaridan foydalanish muhim. Shunday qilib, siz bu xatti-harakatni rag’batlantirib borasiz. Misol uchun, «yotoqxonangizdagi poldan barcha o’yinchoqlarni oling» so’zi «yotoqxonangizni tartibga soling» dan ko’ra aniqroq. Va “iflos kiyimlarni kir yuvish savatiga soling” “iflos kiyimlaringizni yerda qoldirmang” degandan ko‘ra ijobiyroqdir.

2. Diagrammani tanlang.

Siz diagramma yoki ilovani sotib olishingiz yoki yuklab olishingiz yoki bolangizning yoshi va qiziqishlariga qarab o‘zingizning jadvalingizni yaratishingiz mumkin. Misol uchun, siz diagramma sifatida jumboqdan foydalanishingiz va jadvalni yasayotganingizda   bolangizga bir vaqtning o’zida bitta qismini yasashga  berishingiz mumkin. Kattaroq bolalar o’zlarining jadvallarini, ehtimol ular olish uchun harakat qilayotgan mukofotning rasmini yoki fotosuratini yaratishni xohlashlari mumkin. Devor jadvallari bolangizga o’z kelajagini  ko’rishga va buning uchun javobgarlikni his qilishga imkon beradi. Ammo shuni yodda tutingki, katta yoshdagi bolalar jadvalni yotoqxonada yoki boshqa shaxsiy joyda osib qo’yishni afzal ko’rishlari mumkin.

Mukofot jadvali ilovalari ixcham shaklda bo’ladi. Siz ularni tashqarida bo’lganingizda ham ishlatishingiz mumkin. Ular devor jadvallariga qaraganda kamroq ko’rinadigan bo’lsa-da, ular ham shaxsiydir, shuning uchun ular kattaroq bolalar uchun yaxshi qo’l keladi. Jadvalga qaror qilganingizdan so’ng, qaysi stiker yoki har xil shakllardan  foydalanishni hal qiling -misol uchun,  yulduzcha stikerlari kichik yoshdagi bolalar uchun yaxshi ishlaydi, kattaroq bolalar esa ballar yoki boshqa belgilarni yoqtirishi mumkin.

3. Qisqa muddatli mukofotlarni tanlang

Ko’pchilik bolalar boshida stikerlar yoki shakllar  yig’ishni yoqtirishadi. Ammo yangilik tezda eskirishi mumkin va haqiqiy mukofot juda uzoq kutilayotganday  bo’lib tuyulishi mumkin. Farzandingiz oilaviy velosiped haydash, onasi yoki dadasi bilan  vaqt o’tkazish , kechgacha uxlash imkoniyati, kino kechasi yoki yangi kitob yoki ozroq pul  tez-tez berishingiz mumkin bo’lgan qisqa muddatli mukofotlarni tanlash samaraliroqdir.

4. Farzandingizga stikerlarni xatti-harakatlaringizdan so’ng darhol bering.

Farzandingiz siz ko’rmoqchi bo’lgan xatti-harakatingizdan keyin darhol stikerlarni olganida, bu xatti-harakatni kuchaytiradi. Xuddi shunday, ba’zi bir maqtovlar bolangizga nima uchun stiker yoki shakllar olayotganini  eslatib turadi. Masalan, «Menga bugun ertalab Mayram  bilan o’ynashingiz va o’yinchoq almashishingiz juda yoqadi “ deb aytish .  Mana sizning jadvalingiz uchun yulduzchalarga to’ldi deb ham aytish bola uchun yaxshi ta’sir qiladi..

5. Ijobiy munosabatda bo‘lishga harakat qiling.

Farzandingiz yulduz ololmasa, yaxshisi yana rag’batlantirishni davom eting. Shuningdek, bolangizni “Oldingi yulduzlarni olib qo’yaman ” yoki “Agar shunday davom etsangiz, hech qanday yulduz olmaysiz!” deb jazolashdan qochishga harakat qiling. Farzandingizni qayta urinishga undashga e’tibor qarating.

6.Mukofot jadvalidan boshqasiga o’ting

Farzandingizning xatti-harakati o’zgargandan so’ng, mukofot jadvalidan foydalanishni asta-sekin to’xtatishingiz mumkin. Masalan, stikerlar yoki ballar orasidagi vaqtni oshirish orqali mukofot jadvalini bosqichma-bosqich bekor qilishingiz mumkin. Farzandingiz har kuni idish-tovoq mashinasini joyiga yig’ib qo’ygani  uchun stiker olayotgan bo‘lsa, siz uni har ikki kunda maqtov va quchoqlab stiker qilib qo‘yishingiz mumkin. Ammo agar siz to’satdan mukofot jadvalidan foydalanishni to’xtatsangiz, bolangiz eski xatti-harakatiga qaytishi mumkin.

7 Ixtiyoriy harakat:  xulq-atvorni o’lchash .

Agar bolangizning xatti-harakati juda qiyin bo’lsa, siz boshlashdan oldin va mukofot jadvalidan foydalanayotganda xatti-harakatlaringizni o’lchashni xohlashingiz mumkin. Misol uchun, farzandingiz necha marta yoki qanchalik tez-tez urishini hisoblang. Jadvaldan foydalanishni boshlaganingizda mukofotlarni yozib oling, keyin kunlar o’tishi bilan uni kuzatib boring. Bu sizga mukofot jadvali ishlayotganligini aniqlashga yordam beradi.

Mukofot jadvallari: ularni siz uchun qo’l kelishi mumkin.

Farzandingiz o’zini yaxshi tutayotgani payqashga harakat qila boshlasangiz, keyin diqqatingizni yaxshi xulq-atvorni rag’batlantirishga qaratasiz. Masalan, bolangiz kuniga bir marta urishi mumkin. Farzandingiz kuniga ikki marta qo’llarini ushlab turgan vaqtni e’tiborga oling va mukofot jadvalida o’sha ikki marta uchun stikerlarni bering. Farzandingizni rag’batlantirish uchun xatti-harakatni ko’rganingizdan so’ng darhol mukofotlashni unutmang.

Xulq-atvorning qanchalik o’zgarishi haqida o’ylash sizga va farzandingizga ijobiy va realistik bo’lishga yordam beradi. Katta o’zgarishlarga erishishdan oldin mukofotlash uchun kichik o’zgarishlarni izlashingiz mumkin. Misol uchun, agar siz bolangizni ballarini yig’ib borishda  ko’proq yordam berishini istasangiz, bolangizni ballarni  yig’ib olgani uchun mukofotlashdan boshlashingiz mumkin. Keyin bu mukofotlar boshqa narsalarga aylanishi mumkin.

Ammo ba’zida farzandingiz  xuddi shunday mukofot bilan zerikishi mumkin . Bunga yo’l qo’ymaslik uchun siz stikerlarni sarflash uchun mukofotlar tanlovi bilan mukofot «menyusi»ni o’rnatishda  birgalikda ishlashingiz mumkin. Masalan, 5 ta stiker = ona bilan o’yin yoki chiroq o’chguncha qo’shimcha vaqt, 10 ta stiker = parkga sayohat yoki kichik o’yinchoq  olib berish . Farzandingiz mukofotni boshqa yo’llar bilan olsa, bu samarali bo’lmaydi. Masalan, agar bolangiz odatda suzish darslaridan so‘ng o‘ynab suzishni o‘rgansa, bolangizni suv havzasida o‘ynash bilan mukofotlash unchalik yaxshi ishlamaydi.

Agar mukofot jadvali qo’l kelmayotgan bo’lsa va siz farzandingizning xatti-harakatlaridan xavotirda bo’lsangiz, farzandingiz va oilaviy sog’liqni saqlash hamshirasi yoki umumiy shifokor bilan gaplashsangiz yaxshi bo’ladi .

Farzand tarbiyasiga oid bo’lgan eng yaxshi tavsiyalar jamlangan dasturni yuklab oling.

Linkni bosing: 👉 Farzandim dasturi