Maqtov, rag’batlantirish va mukofotlar

Asosiy fikrlar

• Maqtov – bu bolalarga o’zini tutishi sizga yoqqanligini aytishdir.
• Maqtov sizga yoqqan xulq-atvoringizni tasvirlaganda yaxshi qo’l keladi
• Rag’batlantirish bu sa’y-harakatlar uchun maqtovdir – masalan, bolangiz qattiq harakat qilayotganini ko’rsangiz.
•  Har qanday yoshda bolangizni maqtashingiz va rag’batlantirishingiz mumkin.
• Mukofotlar siz xohlagan xatti-harakatni kuchaytiradi, lekin ularni ortiqcha ishlatmaslik kerak.

Maqtov: bu nima va u qanday ishlaydi

Farzandingizga nima qilayotgani yoki o‘zini tutishi sizga yoqayotganini aytishingiz maqtovdir – masalan, “Ajoyib ish, Balli”,  yoki “Bu juda zo‘r, ”.

Maqtov bolangizning o’ziga bo’lgan ishonchini va tuyg’usini tarbiyalaydi.

Maqtovni qo’llash orqali siz bolangizga o’zi haqida qanday fikr yuritish va ijobiy gapirishni ko’rsatasiz. Siz bolangizga qachon yaxshi ish qilganini va o’zi bilan faxrlanishni tushunishga yordam berasiz.

Turli yoshdagi bolalarni turli narsalar uchun maqtashingiz mumkin . Siz kichikroq bolani baham ko’rgani yoki so’ralgan paytda parkni tark etgani uchun maqtashingiz mumkin. Siz o’smir bolani kelishilgan vaqtda uyga kelgani yoki uy vazifasini eslatmasdan boshlagani uchun maqtashingiz mumkin.

Ta’riflovchi maqtov – bu bolangizga aynan nimani yoqtirishini aytsangiz. Masalan, «Menga sizning xonangizdagi hamma narsa uchun joy topib olganingiz yoqadi». Bu bolangizga nima yaxshi qilganini aniq tushunishga yordam beradi. Bu, shuningdek, «Sen yaxshi bolasan» kabi o’ziga xos bo’lmagan maqtovlardan ko’ra samimiyroqdir.

Rag’batlantirish: harakat uchun maqtov

Rag’batlantirish bu sa’y-harakatlarni maqtashdir – masalan, «Siz matematikadan uy vazifasi ustida ko’p ishladingiz – yaxshi bajarildi». Sa’y-harakatlarni maqtash bolangizni rag’batlantirishi va kelajakda qattiq harakat qilishga undashi mumkin.

Farzandingiz biror narsa qilishdan oldin  rag’batlantirishdan ham foydalanishingiz mumkin. Masalan, «Menga o’yinchoqlaringizni qanchalik yaxshi qo’yishingizni ko’rsating» yoki «Testdan asabiylashayotganingizni bilaman, lekin siz qattiq o’qigansiz. Qanday bo’lmasin,  qo’lingizdan kelganini qildingiz bola “ deyish ham bolaga maqtov bo’ladi .

Ba’zi bolalar, ayniqsa boshqalarga qaraganda kamroq o’ziga ishonmagan bolalar, ko’proq daldaga muhtoj bo’ladi. Maqtov sa’y-harakatlarga qaratilgan bo’lsa, bolalar ko’proq harakat qilishni yaxshi narsa deb bilishadi. Ular, shuningdek, qiyinchiliklarga duch kelganda, harakat qilishda davom etishlari va optimistik bo’lishlari mumkin.

Mukofotlar: ular nima

Mukofot yaxshi xulq-atvorning natijasidir.  Bolangiz nimadir ishni yaxshi bajargani  yoki o’zini yaxshi tutganidan keyin “ Ofarin “ deb aytib qo’yish kerak. Bu sovg’a, kutilmagan sovg’a yoki qo’shimcha imtiyoz bo’lishi mumkin. Masalan, xonani tartibli saqlash uchun mukofot sifatida siz bolangizga kechki ovqatni tanlashiga ruxsat berishingiz mumkin.

Xulq-atvorni o’zgartirish uchun maqtov, rag’batlantirish va mukofotlardan foydalanish

Bolalarda maqtov yoki daldaga sazovor bo’lgan xatti-harakatlarni takrorlash ehtimoli ko’proq.  Xatti-harakatni o’zgartirish qiyin  va uni kerakli xatti-harakatlar bilan almashtirish uchun maqtov va daldadan foydalanishingiz mumkin .

Birinchi qadam, bolangiz o’zini ijobiy tutgan yoki harakat qilgan paytlarni kuzatishdir. Buni ko’rganingizdan so’ng, darhol bolangizning e’tiborini torting va bolangizga aynan nima yoqqanini ayting – masalan, «zo’r, o’sha o’yinchoq bilan o’ynash uchun navbatingizni kutganingiz menga yoqdi. Yaxshi» yoki «Siz o’z ustingizda juda ko’p ishlayapsiz. O’ylaymanki, siz imtihonlarda zo’r o’tasiz!

Avvaliga har safar xatti-harakat yoki harakatni ko’rganingizda maqtashingiz mumkin. Bu tez-tez sodir bo’lganda, siz uni kamroq maqtashingiz yoki rag’batlantirishingiz mumkin.

Mukofotlar maqtov va rag’batlantirishni yaxshilaydi. Shunday qilib, agar siz bolangizning xatti-harakatlarini maqtasangiz yoki rag’batlantirsangiz va keyin uni mukofotlasangiz, xatti-harakat yana takrorlanishi ehtimoli ko’proq.

Mukofotlarni ortiqcha ishlatmaslik yaxshiroqdir. Agar siz ularni ko’p ishlatishingiz kerak bo’lsa, bu vaziyatni qayta ko’rib chiqishga yordam beradi. O’zingiz xohlagan xatti-harakatni rag’batlantirishga harakat qiladigan boshqa usullar bormi? Yoki vazifa yoki xatti-harakat farzandingiz uchun juda qiyinmi?

Maqtov, rag’batlantirish va mukofotlardan foydalanish bo’yicha maslahatlar

Farzandingizga u qachon yaxshi ish qilganini tan olishga yordam bering va quyidagi maslahatlar bilan yaxshi xulq-atvorini rag’batlantiring:

• Farzandingiz haqida o’zingizni yaxshi his qilganingizda, buni ayting. Farzandingizga har kuni dalda beruvchi so’zlarni aytishingiz mumkinmi yoki yo’qligini bilib oling. Siz aytgan mayda-chuyda gaplar vaqt o‘tishi bilan bolangizga katta ta’sir ko‘rsatishi mumkin.
• Farzandingizni maqtash yoki rag’batlantirishning og’zaki bo’lmagan usullarini izlang. Bosh barmog’ingizni yuqoriga ko’tarish, tabassum yoki yuqori beshlik bolangizga uning xatti-harakati yoki harakatlaridan hayratda ekanligingizni ko’rsatishning kuchli usuli bo’lishi mumkin.
• Farzandingizni yaxshi xulq-atvori uchun mukofot bilan ajablantiring. Masalan, «O’yinchoqlarni olganingiz uchun tashakkur – kel bolam, bayram qilish uchun parkga boramiz».
• Kichik o’zgarishlar va muvaffaqiyatlarni qidiring. Farzandingiz iltifot aytish uchun biror narsani mukammal qilishini kutishning o’rniga, har qanday harakat yoki yaxshilanishni maqtashga harakat qiling.
• Tanqid qilishdan ko’ra ko’proq maqtashga harakat qiling. Yo’l-yo’riq sifatida, har bir salbiy gapingiz uchun bolangizni besh marta maqtashga harakat qiling.
• Farzandingizni kuchli tomonlari uchun maqtang va bolangizni o’z manfaatlaridan xursand bo’lishga undang. Bu bolangizda g’urur va o’ziga ishonch hissini rivojlantirishga yordam beradi.
• O’zingizning maqtovingizni xatti-harakatingizga moslashtirishga harakat qiling. Agar sizning maqtovingiz bo’rttirilgan bo’lsa, bolangiz bunga ishonmasligi mumkin.
• Yoshga mos ravishda maqtov va mukofotlardan foydalaning. Misol uchun, o’smirlar sa’y-harakatlari uchun omma oldida maqtovga sazovor bo’lishni xohlamasliklari mumkin, chaqaloqlar esa maqtov uchun ajralib turishni yaxshi ko’rishlari mumkin. 

  Farzand tarbiyasiga oid bo’lgan eng yaxshi tavsiyalar jamlangan dasturni yuklab oling.

  Linkni bosing: 👉 Farzandim dasturi