Maktab yoshidagi bolalar xatti-harakatlari: ulardan nimani kutish kerak

Asosiy fikrlar

• Maktab yoshidagi farzandingiz maktab hayotining qoidalari va tartiblariga moslashayotganda u xatti-harakatlarini boshqarish uchun sizning yordamingizga muhtoj.
• Maktab yoshidagi bolalardagi umumiy tashvishlar: behalovatlik, bezorilik, aldash, janjal va do’stlar bilan munosabatlar.
• Farzandingiz xatti-harakatlarining oqibatlarini tushunishga yordam berish orqali uning hayotini ijobiy tomonga yo’naltirishingiz mumkin.

Maktab yoshidagi bolalarning xulq-atvori

Maktab yoshidagi bolalar ko’pincha mustaqil bo’lishni yaxshi ko’radilar, lekin ular hali ham sizning sevgingiz, e’tiboringiz va roziligingizga muhtoj.  Farzandingiz o’sib ulg’ayganida va o’z “men”ini izlayotganida uni boshqaradigan chegaralar ham kerak.  Bu cheklovlar farzandingizga oʻzini xavfsiz his qilishiga va maktabni boshlash bilan birga keladigan yangi qoidalar, tartiblar va masʼuliyatlarga tayyor boʻlishiga yordam beradi.

Bu bosqichda bolalar yangi odamlar bilan tanishish va doʻstlar orttirishga yordam beradigan koʻnikma va qobiliyatlarni rivojlantirayotgan bo’ladi.  Bunga oʻz-oʻzini boshqarish va boshqalarning nuqtai nazarini koʻrish qobiliyati kiradi.  Bu ko’nikmalar maktabda boshqalar bilan til topishish uchun juda muhim.

Maktab yoshidagi bolalar ham uzoqroq vaqt davomida darsga diqqat-e’tibor berishlari, sabr-toqatli bo’lishi va hatto siz bilan mulohaza yuritishga ochiq bo’lishi kerak.  Farzandingiz bilan kamroq kelishmovchiliklarga duch kelishingiz lozim, lekin u hali ham his-tuyg’ularini ifodalash va xatti-harakatlarini boshqarishda yordamga muhtoj bo’ladi, ayniqsa u charchaganida yoki qiyin ijtimoiy vaziyatlarda sizning suhbatinggizni kutadi.

Farzandingizning atrofdagi o’zi uchun yangi dunyoni tushunishga intilishi ba’zi qo’rquvlarga yo’l ochadi:o’zini tanqid qilish, solishtirish, muvaffaqiyatsizlik,  jismoniy va ruhiy zo’riqish,tahdidlardan cho’chish  kabi.

Maktabga borish

Maktabda o’qishni  boshlash bu katta qadam bo‘lib, bolalar biroz tashvish va hayajonni his qilishlari mumkin.  Agar siz farzandingizning maktabga kirishiga ishtiyoq bilan qarasangiz, bu bolangizga maktab qiziqarli ekanligi va u bu hayajonni yengib, zavqlanishi haqida ijobiy tasavvur hosil qiladi.

Maktab kunlari bolalar uchun uzun va charchatadigan tuyulishi mumkin.  Farzandingiz uyga qaytganida, bu ba’zi noxush xatti-harakatlarga olib kelishi mumkin.  Sizga kunning bu vaqtlarini oldindan rejalashtirish yordam beradi.

Ba’zida bolalar uyga qaytganlarida maktab haqida gapirishni xohlamaydilar.  Buning sababi, bolangiz uchun katta maktab kunini so’z bilan ifodalash qiyin bo’lishi mumkin.  Farzandingiz maktab haqida gapirishga tayyor boʻlganda, siz u yerda ekanligingizni bildirish juda muhim.  Farzandingizning maktab kunida nimalar bo‘layotganini bilish uchun farzandingizning o‘qituvchisi bilan ham suhbatlashishingiz mumkin.

 Maktab yillarida bolaning xatti-harakati bilan bog’liq muammolar

 Tashvish

Tashvish bolalar rivojlanishining odatiy qismidir.  Maktab yoshidagi bolangiz sinfdagi savollarga javob berish kabi narsalardan xavotirga tushishi mumkin.  Siz uning his-tuyg’ularini tan olish orqali uni qo’llab-quvvatlashingiz , muloyimlik bilan u tashvishlanayotgan narsalarni qilishga undashingiz va qilganida uni maqtashingiz mumkin.  Agar tashvish farzandingizning uyda yoki maktabdagi hayotiga ta’sir qilsa, maslahat uchun shifokoringizga murojaat qiling.

 Bezorilik

Farzandingiz maktabda tahqirlansa, yordam berish uchun harakat qilishingiz kerak.  Maktabni bu holni  imkon qadar tezroq bartaraf etishga jalb qilish orqali farzandingizga yordam berishingiz mumkin.  Farzandingizning o’qituvchisi yaxshi boshlanish nuqtasidir,unga aytib nizolar va bolangizga nisbatan qo’polliklarni bartaraf etishingiz lozim. Farzandingizga uyda ko’p mehr va yordam berish juda muhimdir.

 Aldash

Ba’zida maktab yoshidagi bolalar maktab mashg’ulotlari yoki sport mashg’ulotlarida aldashadi, chunki ular mag’lubiyatdan umidsizlikka qanday dosh berishni bilmaydilar.  Yoki ular aldashadi, chunki ular uchun vazifa juda qiyin.  Vaqti-vaqti bilan aldash odatda zararsizdir, lekin agar aldash odatiy holga aylansa,bu yomon. Qoidalar va adolat haqida gapirish odatda, yaxshi usuli hisoblanadi.

 Janjal

Bolalar o’rtasida kelishmovchilik va janjal ko’p uchraydi.  Jangni konstruktiv tarzda uning befoyda va o’ta nomunosib ekanligi haqida tushuntirib borsangiz va bolalarga o‘z farqlarini aniqlashga yordam bersangiz, bu ular uchun kattalar sifatida zarur bo‘ladigan ijtimoiy ko‘nikmalarni qo‘llash uchun ajoyib imkoniyat bo‘lishi mumkin.

 Do’stlik

Farzandingiz maktabga chiqa boshlaganida ko‘plab yangi bolalar bilan tanishadi va siz yangi do‘stlikni qo‘llab-quvvatlashingiz kerak.  Farzandingiz bilan do’stlashish oson bo’lsa, boshqa ota-onalar bilan suhbatlashish orqali o’yin kunlarini tashkil qilishga harakat qiling.  Farzandingiz bilan do’stlashish qiyinroq bo’lsa, u o’ziga  o’xshash qiziqishlarga ega bo’lgan bolalar bilan uchrashishi uchun darsdan tashqari mashg’ulotlarni izlashingiz mumkin.

 Odatlar

Ko’pgina bolalarning  odatlari bor — masalan, tirnoqlarini tishlash .  Farzandingizning odatlari sizni bezovta qilishi mumkin, lekin odatda bu tashvishlanadigan narsa emas.  Aksariyat odatlar o’z-o’zidan yo’qoladi.

Yolg’on

Yolg’on gapirish  maktab yoshidagi bolaning rivojlanishining bir qismidir.  4-6 yoshli bolalar odatda boshqa yoshdagi bolalarga qaraganda bir oz ko’proq yolg’on gapirishadi.  Ko’pincha bolalarni kichik yolg’onlar uchun jazolashdan ko’ra, ularni halollik va haqiqatni gapirishning qadrini o’rgatish yaxshiroqdir.

 Maktab yoshidagi bolaning tonggi

Maktab yoshidagi bolangiz vaqtni kattalar kabi tushunmaydi.  Bu maktab kuni ertalablarini stressga olib kelishi mumkin.  To‘g‘ri ertalabki mashg‘ulot har kimga kunni ijobiy kutib olishga tayyor bo‘lishiga yordam beradi.

 Maktab yoshidagi tartib-intizom va bolaning xatti-harakatlariga rahbarlik qilish

Intizom  –  bu farzandingizga oʻzini qanday tutishni, shuningdek, nimalarni qilmaslikni oʻrganishga yordam beradi.

Farzandingiz bilan iliq va mehrli munosabatda boʻlsangiz va yaxshi xulq-atvorga undasangiz, masalan, oʻzini yaxshi tutgani uchun koʻp maqtash, tartib-qoidalardan foydalanish va aniq koʻrsatmalar berish  eng yaxshi samara beradi.

Oila qoidalari har qanday yoshdagi bolalar uchun tartib-intizomning muhim jihati hisoblanadi.  Ular siz kutayotgan xatti-harakatni aniq aytib, bolalarning xatti-harakatlarini ijobiy tomonga yo’naltiradi.  Va uyda qoidalarga rioya qilish maktabda yangi qoidalarga rioya qilish uchun yaxshi amaliyotdir.  Dastlabki maktab yillarida bolalar, ehtimol, qoidalarni eslab qolish uchun hali ham yordamga muhtoj bo’ladi.

Natijalar bolalarga nima qilmaslik kerakligini tushuntiradi, shuning uchun ham ular bolalarning xatti-harakatlarini boshqarishning qulay usuli hisoblanadi.  Natijalarni turli vaziyatlarga moslashtirishingiz mumkin, ammo oqibatlar har doim yaxshi xulq-atvorga undash,kamroq jazolash orqali yo’l tutilsagina samara beradi.

Maktab yoshidagi bolangiz bilan ziddiyatga tushib qolgan paytingizda muammoni hal qilish usulini sinab ko’rishingiz mumkin.  Siz ikkalangiz xohlagan xatti-harakatingiz haqida gaplashib, muammo yechimini topish orqali narsalarni tartibga solishingiz mumkin.

 Maktab yoshidagi bolangizning xatti-harakati va sizning  his-tuyg’ularingiz

Farzandingizning xatti-harakati nomunosib bo’lsa, siz g’azablanishingiz yoki stressni his qilishingiz mumkin.  To’g’ri ovqatlanish, yetarlicha uxlash va jismoniy mashqlar bilan shug’ullanish orqali o’zingizga g’amxo’rlik qilish yordam beradi.  Bunda, shuningdek, turmush o’rtog’ingiz, do’stingiz yoki shifokoringiz kabi ishonchli odam bilan his-tuyg’ularingiz haqida suhbatlashish yordam beradi.  Yoki shtatingiz yoxud hududingizdagi ota-onalar masalalari boʻyicha yordam telefoniga qoʻngʻiroq qilishingiz mumkin.

Farzand tarbiyasiga oid bo’lgan eng yaxshi tavsiyalar jamlangan dasturni yuklab oling.

Linkni bosing: 👉 Farzandim dasturi