Yangi ta’m bilan tanishtirish: nima uchun? Qachon? Nima va qanday?

Asosiy fikrlar:

• Farzandingizda kattalar yeydigan ovqatlarni ham yeya olish belgilari paydo boʻlganda, ularni ovqatlanish menyusigga kiritishni boshlang. Bu taxminan toʻrt oylikdan keyin olti oylikdan boshlanishi mumkin.
• Birinchi taomlar silliq, pyurelii yoki yumshoq boʻlaklarga boʻlingan boʻlishi mumkin. Farzandingiz maydalangan yoki qiymalangan ovqatlarga ham oʻtishi mumkin.
• Chaqaloqqa har xil temir va boshqa vitaminlarga boy turli xil ovqatlar bering. Lekin tavsiya etilmaydigan ba’zi taomlar ham yoʻq emas.
• Farzandingiz kamida 12 oylik boʻlgunga qadar emizishni davom eting yoki chaqaloq kashasidan foydalaning.
• Taxminan olti oylikdan boshlab barcha chaqaloqlarda allergiyaga olib keladigan ovqatlar boʻlishi mumkin.

Nega chaqaloqlarni yangi qattiq ovqatlar bilan tanishtirish kerak?

Chaqaloqlar ulgʻaygan sari oʻsish va rivojlanish uchun yetarli miqdorda temir va boshqa muhim oziq moddalarni olishlari uchun ularda qattiq oziq-ovqatga ehtiyoj paydo boʻla boshlaydilar.

Hayotning dastlabki olti oyi davomida chaqaloqlar bachadonda boʻlgan paytda tanalarida saqlanadigan temirdan foydalanadilar. Shuningdek, ular ona suti yoki chaqaloq kashasidan bir oz temir moddasini olishadi. Ammo chaqaloqlarning temir zahiralari oʻsib ulgʻaygan sayin kamayadi.Taxminan oltinchi oyga kelib, ularg bu manbalar yetarli boʻla olmay qoladi.

Qattiq mahsulotlarni kiritish chaqaloqlarga ovqat yeyishni oʻrganishga yordam berish, ularga turli xil ovqatlardan yangi ta’m va tuzilmalar tajribasini berish uchun ham muhimdir. Bu ularning tishlari va jagʻlarini rivojlantiradi va keyinchalik tilni rivojlantirish uchun kerak boʻladigan boshqa koʻnikmalarni shakllantiradi.

Qattiq moddalarni kiritish vaqti kelganligini koʻrsatadigan belgilar

Kichkintoyingizning individual rivojlanishi va xulq-atvori siz qattiq moddalarni qachon kiritishni boshlashni aniqlashga harakat qilayotganingizda sizga yordam beradi.

Farzandingiz qattiq moddalarga tayyor ekanligiga quyidagi belgilar kiradi:

• bosh va boʻyinni yaxshi nazorat qiladi va yordam berilganda tik oʻtirishi mumkin
• oziq-ovqatga qiziqish bildiradi – masalan, idishingizdagi narsalarga qaraydi
• ovqatingizga qoʻl uzatadi
• qoshiqda ovqat taklif qilganingizda ogʻzini ochadi.

Koʻpgina chaqaloqlarda bu belgilar taxminan olti oylikda namoyon boʻla boshlaydi, ammo belgilar turli chaqaloqlarda turli vaqtlarda sodir boʻladi. Shuni yodda tutishigiz kerakki, toʻrt oylikdan oldin qattiq ovqatlarni kiritish tavsiya etilmaydi.

Lekin agar chaqalogʻingiz yetti oylik boʻlsa va hali ham ovqatlar yeyishni boshlamagan boʻlsa, oilaviy sogʻliqni saqlash shifokoridan maslahat olishingiz mumkin.

Qoʻshimcha ovqatlarni kiritishda vaqtni toʻgʻri belgilash:

Qoʻshimcha ovqatni birinchi marta berayotganingizda, siz va chaqalogʻingiz xursand va xotirjam boʻlishingiz lozim. Shuningdek, koʻkrak suti yoki kashani iste’mol qilgandan keyin ham ovqatlarni berib sinab koʻrish yaxshi. Buning sababi, chaqaloqlar haqiqatan ham och boʻlganlarida, ular faqat ochligini qondiradigan koʻkrak suti xohlashadi. Koʻkrak suti yoki kashasi bilan oziqlanganidan keyin ham qorinlarida yangi ovqatlar uchun joy bo’ladi.

Vaqt oʻtishi bilan siz chaqalogʻingiz och yoki toʻq, qiziqgan yoki charchamaganligini bilib olashingiz mumkin bo’ladi.

Farzandingiz qorni ochlik belgilariga quyidagilar kiradi:

• ovqat tayyorlayotganingizni koʻrganlarida hayajonlanishadi;
• ular kresloda oʻtirganlarida sizga talpinadi;
• ularni ovqatlantirmoqchi boʻlganingizda ogʻzini ochadi,

Chaqaloqni ovqatga qiziqishi yoʻqligi belgilariga quyidagilar kiradi:

• boshlarini boshqa tomonga burish;
• qiziqishni yoʻqotish yoki chalgʻitish;
• qoshiqni uzoqroqqa surish;
• ogʻizlarini yopish.

Qoʻshimcha ovqatlar tuzilishi

Farzandingiz qattiq ovqatga tayyor bo‘lganda, birinchi taomlar chaqaloq nimani yoqtirishiga qarab silliq, pyureli yoki yumshoq bo‘laklarga bo‘lingan bo’lishi mumkin.

Farzandingizga turli xil oziq-ovqat mahsulotlari iste’mol qilishi kerak.  Bu chaqalog’ingizga chaynashni o’rganishga yordam beradi va chaynash nutqni rivojlantirishga yordam beradi.  Bu, shuningdek, o’z-o’zini oziqlantirishni rag’batlantirishga yordam beradi va chaqalog’ingiz rivojlanishi bilan o’z-o’zidan ovqalantishdagi qiyinchiliklarni ham oldi olinadi.

Farzandingiz 12 oylik bo’lganida, u oilaning qolgan a’zolari iste’mol qiladigan ovqatlarni iste’mol qila oladigan bo’lishi kerak.  Ammo siz bu davrda ham ba’zi ovqatlarni mayda bo’laklarga bo’lishingiz va sabzavotlarni yumshoq bo’lguncha pishirishingiz kerak bo’lishi mumkin.

Qo’shimcha ovqatlar tarkibi

Barcha yangi ovqatlar chaqalogʻingiz uchun ajoyib tuyiladi. «Maxsus» taomlarni tayyorlashning hojati yoʻq.

Bundan tashqari, siz vitaminlarga boy foydali tarkibli istalgan ovqatni farzandingizga berishingiz mumkin.

Ozuqalarga boy ovqatlarga quyidagilar kiradi:

• temir moddasiga boy boshoqli krupa;
• qiyma goʻsht, parranda va baliq goʻshtlari;
• dukkaklilardan tayyorlangan pyure;
• pyure, pishirilgan tuxum (xom yoki suyuq tuxum bermang).

Ushbu temirga boy ovqatlarga siz boshqa sogʻlom ovqatlarni ham qoʻshishingiz mumkin, masalan:

• sabzavotlar, pishirilgan kartoshka, sabzi yoki karam kabi yashil sabzavotlar
• mevalar, banan, olma, qovun
• boshoqlilar, joʻxori, non, guruch va makaron
• sut mahsulotlari, yogurt, sut, qatiq va pishloq.

Qattiq mahsulotlarni kiritishda ona suti va chaqaloq boʻtqasi

Emizishni yoki chaqaloq boʻtqasidan kamida 12 oygacha foydalanishda davom eting, shuningdek, qattiq ovqatlarni ham kiritib boring.

Agar chaqalogʻingiz qoʻshimcha ovqatlarni yeyishni boshlaganidan keyin toʻgʻri miqdorda sut olayotganiga ishonchingiz komil boʻlmasa, bolaning xatti-harakati sizga buni aytib beradi.

Misol uchun, agar chaqalogʻingiz koʻp miqdorda qattiq ovqat iste’mol qilsa va sutdan bosh tortsa, u har kuni kamroq vaqtda koʻproq sut ichishga tayyor boʻlishi mumkin. Agar chaqalogʻingiz qattiq oziq-ovqatlarga qiziqmasa, ular sut ozuqalari bilan toʻygan boʻlishi mumkin.  Bu shuni anglatadiki, sut miqdorini kamaytirish vaqti keldi.

Taxminan toʻqqiz oyga kelib, chaqaloqlar qattiq ovqatdan oldin sut iste’mol qilishdan keyin chaynash va yutish qobiliyatlari rivojlangan boʻladilar.

Suv bilan tanishtirish

Farzandingiz olti oylik boʻlgandan keyin, ovqat paytida yoki kunning boshqa vaqtlarida chaqaloqqa bir stakanda sovutilgan, qaynatilgan suv berishni boshlashingiz mumkin. Bu chaqalogʻingiz stakandan ichishni mashq qilishi uchun, lekin bu yoshda chaqaloq hali ham ona suti yoki kashadan boshqa suyuqliklarga muhtoj emas. Farzandingiz 12 oylik boʻlgandan soʻng, siz uni qaynatmasdan toza  suvni ichirishingiz mumkin.

Tavsiya etilmaydigan oziq-ovqat va ichimliklar

Farzandingiz maʼlum bir yoshga yetgunga qadar isteʼmol qilmaslik kerak boʻlgan oziq-ovqatlar mavjud:

• 12 oygacha asal – bu chaqaloq botulizm xavfini oldini olish uchun
• 12 oygacha xom yoki suyuq tuxum va xom tuxumni o’ʻ ichiga olgan ovqatlar, masalani mayonez – xom tuxum tarkibidagi bakteriyalar chaqaloqlar uchun zararli boʻlishi mumkin.
• ikki yilgacha kam yogʻli sut mahsulotlari
• uch yilgacha butun yongʻoq va shunga oʻxshash qattiq ovqatlar – bularda tiqilish xavfi mavjud.

Farzandingiz ma’lum yoshga toʻlgunga qadar quyidagilarni ichmaslik kerak:

• 12 oygacha asosiy ichimlik sifatida pasterizatsiyalangan toʻliq yogʻli sigir suti
• ikki yilgacha soya suti, echki suti va qoʻy suti (siz ikki yoshga toʻlgunga qadar boyitilgan soya mahsulotlarini berishingiz mumkin)
• guruch, joʻxori, bodom suti ikki yoshga toʻlgunga qadar
• barcha turdagi pasterizatsiyalanmagan sut, qahva yoki shakarli shirin ichimliklar
• meva sharbati – bu har qanday yoshda cheklangan miqdorda boʻlishi kerak (mevada chaqaloq uchun zarur boʻlgan ozuqa mavjud).

Allergik ovqatlarni kiritish

Allergiyaga sabab boʻlgan oziq-ovqatlarni farzandingiz taomnomasiga erta kiritish bolangizda oziq-ovqat allergiyasi rivojlanish xavfini kamaytiradi.

Barcha chaqaloqlar, jumladan, allergiya xavfi yuqori boʻlgan chaqaloqlar, taxminan olti oylikdan boshlab allergiyaga olib keladigan qattiq ovqatlarni tatib koʻrishlari kerak. Bu oziq-ovqatlarga yaxshi qovurilgan tuxum, yeryongʻoq moyi, bugʻdoy (bugʻdoydan tayyorlangan non, don va makaron mahsulotlari) va sigir suti (lekin asosiy ichimlik sifatida emas) kiradi.

Quyidagi hollarda bolalar va oilaviy sogʻliqni saqlash hamshirasi, dietolog, pediatr yoki allergiya va immunologiya boʻyicha mutaxassisdan maslahat olish yaxshi fikrdir:

• chaqalogʻingiz allaqachon oziq-ovqat allergiyasiga ega boʻlsa;
• sizning geningizda oziq-ovqatga allergiya bor va siz biror ovqatni berishni boshlashdan xavotirdasiz;
• siz oziq-ovqatga bo’lgan reaktsiyalardan xavotirdasiz.

Ogʻir ekzemasi boʻlgan yoki ota-onasida oziq-ovqat allergiyasi boʻlgan chaqaloqlarda oziq-ovqat allergiyasi rivojlanish ehtimoli koʻproq. Ammo oziq-ovqat allergiyasi bor boʻlgan bolalarning ota-onalarining koʻpchiligida oziq-ovqat allergiyasi yoʻq.

Farzand tarbiyasiga oid bo’lgan eng yaxshi tavsiyalar jamlangan dasturni yuklab oling.

Linkni bosing: 👉 Farzandim dasturi