Bolalarda semizlik(ortiqcha vazn)

Xalqimizda, ko’pincha, bola semiz bo’lsa, ota-ona xursand bo’ladi. Buni salomatlik alomati deb bilishadi. Aslida, bolalarda uchraydigan semizlik 21-asrning eng katta muammolaridan biridir.

Shiringina, do’mboqqina bola juda qisqa muddatda semizlik darajasiga kelib qolishi mumkin.

Bolada semizlik darajasi 4 xil bo’ladi.

1-darajali semizlik. Bunda bolaning vazni normadan 15-25% ga yuqori bo’ladi.

2-darajali semizlik. Bunda bolaning vazni normadan 26-50% ga yuqori bo’ladi.

3-darajali semizlikda bolaning vazni normadan 51%ga yuqori bo’ladi.

4-darajali semizlik. Bunda bolaning vazni normal vazndan ikki barobar ko’proq bo’ladi.

Bolalar semizligining asosiy sababi nimada?

• Noto’g’ri ovqatlanish. Bunga oddiy misol sifatida, sariyog’ surtilgan patir non bilan shirin choy ichish yoki mayonez bilan birga manti yeyishni olish mumkin. Ularning o’rniga tvorog, smetana, limon solingan ko’k choy, qora non isteʼmol qilgan ma’qul. Mana shu oddiygina o’zbekona yeguliklar bolaning semizligiga olib keluvchi birinchi omildir.
• Kam harakat. Telefon va televizor tufayli hozirgi bolalar ko’chada o’yin o’ynash o’rniga ekranga qarab o’tirishni afzal ko’rishmoqda.
• Modda almashinuvi muammosi. Ba’zi bolalarda modda almashinuvi tug’ma buzilgan bo’lsa, ba’zilar hayoti davomida unga duch kelishadi. Ikki holatda ham uni davolash imkoni bor.
• Ba’zi kasalliklar.

Buning dadasi semiz, shunga o’gli ham semiz, suyagi qalin deyish mutlaqo noo’rin. Tadqiqotlar va statistikaning ko’rsatishicha, semizlik irsiyat tufayli yuzaga kelgani bilan uni davolash shart va imkoni bor.

Bola semiz bo’lsa, parhez tutishi kerakmi?

Bola ozishi uchun parhez tutishi mumkin emas. Parhez, bolaning buzilgan modda almashinuvini yanada ishdan chiqaradi. Undan tashqari parhez tufayli bolada qo’shimcha muammolar (masalan, anemiya) yuzaga kelishi mumkin. Parhez noto’g’i yondashuv. Uning o’rniga to’g’ri ovqatlanish tamoyillarini qo’llash maqsadga muvofiq bo’ladi.

Bola semiz bo’lsa, qanday ozish mumkin?

• Eng oson yo’l, bu tartibli ovqatlanish rejimiga o’tish.
• Har kuni muntazam vaqtda kuniga 5 mahal ovqatlanish.
• Ovqatlanish orasida suvdan tashqari hech narsa yemaslik.
• Ovqatlanish miqdorini sekin-sekin kamaytirib borish.
• Shirinliklarni keskin kamaytirish va mabodo iste’mol qilinsa, kunning birinchi yarmida iste’mol qilish.
• Gazli ichimlik va shirin sharbatlardan umuman voz kechish.
• Har kuni ko’chada kamida 1 soat davomida o’ynash.

Mana shularning o’zi bolaning 6 oy ichida ma’lum darajada ozishiga amaliy yordam beradi.

Bola semiz bo’lishining yomon tomoni nimada?

1. Bola psixologik jihatdan qiynaladi. Tengdoshlaridan semizligi tufayli zarb yeydi.
2. Semiz bolada teri muammolari ko’payadi.
3. Semizlik keskinlashsa, bepushtlikka sababchi bo’ladi.
4. Semiz bolaning katta bo’lganida yurak tizimi muammolariga duch kelish xavfli yuqori bo’ladi.
5. Semizlik tufayli bolada qand kasalligi rivojlanishi mumkin.
6. Semiz bolalarda qo’shimcha kasalliklar tezroq va jiddiyroq rivojlanadi.

Ortiqcha tuz ham semizlikka olib keluvchi omildir.

Bolada semizlikning oldini olish uchun nima qilish kerak?

• Chaqaloqni 6 oyga qadar faqat ko’krak suti bilan emizish;
• Tug’ilgan chaqaloqni kamida 1 yoshgacha ko’krak suti va yoshiga mos qo’shimcha ovqat bilan oziqlantirish;
• Qo’shimcha ovqat berish boshlanganida tuzli va shakarli yeguliklardan bolaning 7 yoshiga qadar voz kechish;
• Bog’cha, maktab yoshidagi bolalarga yog’li shirinliklarni bermaslik;
• Ertalabki nonushtani to’yimli va foydali yeguliklar bilan o’tkazish;
• Chala pishgan, tez pishadigan va oson hazm bo’ladigan yeguliklarni bermaslik;
• Chips, pista, bodroq kabi «yengil» deb hisoblanadigan, aslida esa, yuqori kaloriyaga ega yeguliklarning o’rniga meva-sabzavotlarni yeb yurishga odatlantirish.

Manba

Farzand tarbiyasiga oid bo’lgan eng yaxshi tavsiyalar jamlangan dasturni yuklab oling.

Linkni bosing: 👉 Farzandim dasturi