Ovulyatsiya kunini aniqlash usullari

Shifokorlar homiladorlikni rejalashtirayotgan ayolga tanasini tayyorlash, uni vitaminlar bilan toʻldirish va yomon odatlardan voz kechishga maslahat berishadi. Ammo homiladorlik uchun maqbul kunni hisoblash ham bir xil darajada muhimdir. Ovulyatsiya kunini aniqlash usullarining eng qulay, eng tezkor va ayni paytda ishonchlilari haqida ushbu maqola orqali batafsil maʼlumot olishingiz mumkin.

Ovulyatsiya nima va nima uchun uning sanasini hisoblash kerak?

Siklning dastlabki kunlarida tuxumdonlarda pishmagan tuxumlar (odatda birdan uchtagacha) hosil boʻladi. Bunday shakllanishlarga follikulalar deyiladi. Hayz koʻrish boshlanishidan oldin ular keyingi siklning birinchi yarmida toʻlaqonli tuxum boʻlishlari uchun oʻsishni boshlaydi. Shundan soʻng, tuxumdonlar tomonidan estrogen ishlab chiqarilishini ragʻbatlantiradigan va ovulyatsiyani boshlaydigan gormon taʼsiri ostida, urugʻlanishga tayyor boʻlgan yetilgan tuxum follikulani tark etadi. Ushbu vaqt ovulyatsiya deb ataladi.

Stress, vitaminlar yoki oziq moddalarining yetishmasligi kabi tashqi omillar ovulyatsiya umuman sodir boʻlmasligiga olib kelishi mumkin. Shuning uchun, homiladorlik uchun maqbul vaqtni tanlash bilan bir vaqtda siz tanangizni tayyorlashni boshlashingiz kerak, shuningdek maxsus vitaminlarni qabul qilishingiz lozim. Bugungi kunda homiladorlikni, homilador va emizikli ayollarni taʼminoti uchun ishlab chiqilgan va har bir trimestrga xos xususiyatlarni, shu jumladan, homiladorlikka tayyorgarlik davrini hisobga olgan holda ishlab chiqariladigan maxsus dorivor vitamin va mineral komplekslar mavjud.

Ovulyatsiyadan keyin tuxum fallop naychasi orqali “sayohat”ga yuboriladi. Bu yerda u sperma hujayrasi bilan chinakam taqdiriy uchrashuvga duch boʻlishi mumkin. Ammo shuni yodda tutish kerakki, sperma bachadon boʻshligʻida besh kungacha faol boʻladi, tuxum hujayrasi esa atigi 20-24 soat yashaydi, baʼzi maʼlumotlarga koʻra bundan ham kamroq — sakkiz oʻn soatgacha faol boʻladi xolos.

Yuqoridagi holat ovulyatsiya kunini aniqlash orqali homiladorlikni rejalashtirishda uchun juda muhim rol oʻynaydi. Ushbu chora sizga homiladorlik ehtimoli yuqori boʻlgan kunlarni tanlashga imkon beradi. Hisoblash turli usullar yordamida amalga oshirilishi mumkin. Ularning barchasi maʼlum kamchiliklarga va afzalliklarga ega.

Kelajakdagi ona boʻlishni rejalashtirayotgan ayol oʻylashi kerak boʻlgan birinchi narsalardan biri bu tanani homiladorlik uchun tayyorlashga yordam beradigan vitaminlar va minerallarni tanlash, hamda shifokor tavsiyasiga koʻra qabul qilishdir. Ratsioningizga foliy kislotasi, A, D, E vitaminlari, B guruhi kompleksi, yodga boy mahsulotlar qoʻshilishi juda ham muhimdir.

Ovulyatsiya kalendari

Kalendar usuli ovulyatsiya hayz siklining oʻrtasida bir joyda sodir boʻladi degan xulosadan kelib chiqqan. Shuning uchun:

• agar hayz sikli 21 kun davom etsa, u sakkizinchi toʻqqizinchi kuni sodir boʻladi;
• agar sikl 28 kun davom etsa — 13-15 kun;
• agar 35 kun — 21-23 kunda ovulyatsiya boʻladi.

Ammo agar sikl tartibsiz va patologik holatlar bilan birga kechsa, bu usul ishlamaydi. “Oltin oʻrta” qayerda boʻlishini oldindan taxmin qilish qiyin. Bundan tashqari, ovulyatsiya vaqti har ikki yoʻnalishda ham ikki-uch kunga surilishi mumkin. Va yiliga bir yoki ikki marta, hatto sogʻlom ayollarda ham anovulyatsion sikllar mavjud boʻlib, bu davrda tuxum hujayra yetilishi sodir boʻlmaydi.

Ovulyatsiya kalkulyatori

Kalkulyatorlar taqvim usulining avtomatik versiyasidir.

Kalkulyatorning afzalligi shundaki, u unumdor kunlarni keraksiz qoʻlda hisob-kitoblarsiz taxmin qilish imkonini beradi. Kamchilik klassik taqvim usuli bilan bir xil — past aniqlik.

Bazal haroratni aniqlash

Rektal yoki bazal harorat tana haroratini qoʻltiq ostidagi odatdagi oʻlchovga qaraganda aniqroq aks ettiradi.

Oʻlchov natijalari asosida grafik, harorat egri chizigʻi quriladi. Ushbu grafadagi chiziqlar gormonal fonga bogʻliq boʻladi. Tana estrogenlar bilan toʻyingan boʻlsa, rektumdagi harorat pasayadi (ovulyatsiyadan oldingi davr). Progesteron darajasining oshishi bilan u koʻpayadi (ovulyatsiya).

Ovulyatsiyani jadvalga muvofiq hisoblash mumkin — bu haroratning maksimal pasayishidan keyingi kun boʻladi.

Afsuski, harorat usuli ham eng  aniq usul hisoblanmaydi.

Odatdagi holatdan har qanday ogʻish bilan harorat egri chizigʻi ovulyatsiya vaqtini hisoblash uchun ishlatilishi mumkin boʻlgan “klassik” oʻzgarishlarni koʻrsatmasligi mumkin.

Ovulyatsiya testlari

Ovulyatsiyani yana-da qulayroq usulda — maxsus testlar yordamida homiladorlik testlari orqali homiladorlikni aniqlagandek aniqlash mumkin. Ular siydikdagi lyutein gormoni (LH) darajasini aniqlaydilar.

Tuxumning chiqishi LH kontsentratsiyasining keskin oʻsishidan taxminan ikki kun oʻtgach sodir boʻladi. Ushbu kontsentratsiyani oshish jarayoni boshlanadigan kun homiladorlik uchun maqbul kun boʻladi. Axir, biz aytganidek, sperma hujayralari bir necha kun yashaydi, demak ular tuxumni “kutish” imkoniyatiga ega boʻladi.

Maxsus testning oʻzida LH bilan reaksiyaga kirishganda rangini oʻzgartiradigan modda mavjud. Agar siydikda gormon konsentratsiyasi yuqori boʻlsa, unda chiziq, kulgich yoki boshqa rasm paydo boʻladi. Bu shuni koʻrsatadiki, yaqin bir-ikki kun ichida ovulyatsiya ehtimoli maksimal boʻladi.

Bunday testlarning aniqligi oʻrtacha 99-100% ni tashkil qiladi.

Ultratovush orqali ovulyatsiya kunini aniqlash usuli

Follikulalarni ultratovush tekshiruvi yordamida ovulyatsiya kunini aniqlash mumkin. Siklning taxminan 8-12 kunida shifokor ultratovush tekshiruvi orqali oʻsayotgan dominant follikulani aniqlaydi.

Follikulaning kattaligi va boshqa belgilar boʻyicha shifokor ovulyatsiya vaqtini aniq hisoblab chiqadi. Ovulyatsiyadan oldin bu follikulaning kattaligi 19-24 mm.ga yetadi.

Follikulyar ultratovush odatda sikl davomida ikki-uch marta amalga oshiriladi. Bu sizning keyingi davringiz boshlanishidan taxminan 16-18 kun oldin boshlanadi. Agar hayz sikli tartibsiz boʻlsa yoki uning davomiyligi nomaʼlum boʻlsa, unda ushbu tadqiqot joriy siklning oʻninchi kunidan boshlab amalga oshirilishi mumkin.

Ovulyatsiya kunini gormonlar uchun qon tekshiruvi bilan aniqlash

Ovulyatsiya gormonal oʻzgarishlar taʼsirida yuzaga kelishi maʼlum:

• LH kontsentratsiyasi ovulyatsiyadan bir yoki ikki kun oldin ortadi;
• follikulani stimulyatsiya qiluvchi gormonlar — 10-12 soat;
• estrogen darajasi ikki-uch kun ichida koʻtariladi va keyin keskin pasayadi.

Ushbu fiziologik mexanizmlarning barchasini bilib, ovulyatsiya kunini turli gormonlar miqdori va nisbati boʻyicha hisoblash mumkin. Ammo bu nazariy jihatdan. Amalda, ovulyatsiyani hisoblashning ushbu usulining kamchiliklari darhol yuzaga chiqadi.

Birinchidan, “choʻqqilar” ni baholash uchun siz ayol gormoni darajasi uchun normal boʻlgan boshlangʻich darajani bilishingiz kerak. Shuning uchun tadqiqot nafaqat kutilgan ovulyatsiyadan bir kun oldin, balki siklning uchinchi-beshinchi va 20-22 kunlarida ham oʻtkazilishi kerak.

Ikkinchidan, natijalarni baholash mumkin boʻlgan “normal” parametrlarni bilish uchun kamida uch oy davomida tadqiqotlar oʻtkazish kerak boʻladi. Shunda natija yana-da ishonchli boʻladi.

Uchinchidan, laboratoriyalarda gormonlar uchun tahlil koʻpincha bir yoki ikki kun davomida amalga oshiriladi. Bu vaqtni bir necha soatga qisqartirish mumkin, ammo bu tadqiqot xarajatlarini deyarli ikki baravar oshiradi. Ammo siz hali ham natijalarni shifokorga koʻrsatishingiz kerak, u ularni birlashtirib, ovulyatsiya sodir boʻlganmi yoki yoʻqligini aytadi.

Ovulyatsiya sanasi boʻyicha bolaning jinsini hisoblash mumkinmi?

Bolaning jinsi onaga emas, balki otasiga bogʻliq. Odatda har bir odamda XX yoki XY ikkita jinsiy xromosomalar toʻplami mavjud. Tuxum faqat X xromosomasini oʻz ichiga oladi, u “asosiy” va tugʻilmagan chaqaloqning jinsiga hech qanday taʼsir koʻrsatolmaydi. “Jumboq” ning ikkinchi yarmiga, yaʼni spermatozoid qaysi xromosoma borligiga qarab  (X yoki Y) oʻgʻil yoki qiz jinsli farzand tugʻiladi.

Ovulyatsiya kunlarini bilib homiladorlikdan saqlansam bo‘ladimi?

Ba’zi ayollar homilador bo‘lmaslik uchun ovulyasiya kunlarini bilib, shu kunlarda jinsiy aloqa qilmaslikka yoki shu kunlari qo‘shimcha saqlanish vositalaridan foydalanishga amal qiladilar. Afsuski, bu yo‘l homiladorlikdan saqlanish uchun qo‘l kela olmaydi. Chunki ovulyasiya sodir bo‘lishi organizmning umumiy gormonal holatiga bog‘liqdir. Hattoki, asabiylashish ham rejadagi ovulyatsiya kunlarini o‘zgartirib yuborishi mumkin.

Ovulyatsiya kunlari jinsiy aloqada bo‘lsam, homilador bo‘lishim aniqmi?

Albatta homilador bo‘lish uchun ayolda ovuyatsiya bo‘lishi darkor. Lekin undan tashqari erkakning salomatligi, ayoldagi boshqa gormonal holatlar va jinsiy kasallliklar mavju bo‘lmagani muhim ahamiyatga ega. Shuning uchun homiladorlikka tayyorgarlik ko‘rayotgan ayollar ovulyatsiyaga bog‘lanib qolib, fikri-xayoli uni hisoblab, aynan o‘sha kunlari aloqada bo‘lishni mo‘ljallab stressga tushmay, o‘z hayotlarini har doimgidek davom ettirishlari kerak. Stress, ba’zida ovulyatsiya bo‘lmasligini ham keltirib chiqaradi.

Ayol umuman ovulyatsiya kunlarini taxminan bilib, shunga muvofiq yo‘l tutishi maqsadga muvofiq bo‘ladi. Lekin erta-yu kech barcha harakatini ovulyatsiyani hisoblashga qaratib yurgan ayollarda asabiylashish kuchli bo‘lib, homiladorlik yuz berishiga ba’zida to‘sqinlik qilishi ham mumkin.

Manba

Farzand tarbiyasiga oid bo’lgan eng yaxshi tavsiyalar jamlangan dasturni yuklab oling.

Linkni bosing: 👉 Farzandim dasturi