3-12 oylarda bola tilining rivojlanishi

Asosiy fikrlar

• Chaqaloqlar tovush va imo-ishoralar yordamida muloqot qilishadi.
• Hayotning birinchi yilida chaqaloqlar g’o’ldirash orqali tovushlar bilan o’ynashga, tovushlarga taqlid qilishga va tovushlarni birlashtirishga o’tadilar.
• Birinchi so’zlar taxminan 12-oydan boshlanishi mumkin.
• Chaqaloqlar hayotning birinchi yilidayoq so’zlarni tushunish va ularga javob berishni boshlaydilar.

Chaqaloq tilini rivojlantirish haqida

Farzandingizning muloqot qobiliyatlari hayotning birinchi yilidayoq o’sib boradi. Farzandingiz fikrlarini qanday ifoda etishni, sizga javob berishni va ular bilan muloqot qilganingizda tushunishni o’rganadi. Bularning barchasi chaqalog’ingiz birinchi tug’ilgan kunidan oldin sodir bo’ladi.

Chaqaloq tilining rivojlanish bosqichlari

Birinchi yildayoq til rivojlanishining bir qismi sifatida chaqalog’ingiz aloqa uchun ko’p usullardan foydalanayotganini ko’rishingiz mumkin.

3-4 oyligida chaqalog’ingiz:

• siz bilan ko’z aloqasini o’rnatadi
• “ah goo” yoki unli va undoshlarning boshqa birikmasini aytadi
• “ga ga ga ga”, “ba ba ba ba”, “ma ma ma ma” va “da da da da” kabi unli va undosh tovushlarni birlashtirib gapiradi.

5-7 oyligida chaqalog’ingiz:

• yo’talish, kulish, chiqirlash kabi ba’zi tovushlarga taqlid qiladi
• qoʻl silkitish, koʻrsatish yoki qarsak chalish kabi baʼzi imo-ishoralaringizni o’zlashtiradi
• turli tovushlarni turli balandlik va tovushlarda chiqarish bilan ’ynaydi

8-9 oyligida chaqalog’ingiz:

• tovushlarni ritm va ohang bilan oddiy nutqqa o’xshash tarzda birlashtiradi – bu ba’zan «jargon bosqichi» deb ham ataladi va bu birinchi so’zlarni aytgunicha davom etishi mumkin.
• garchi ular bu nimani anglatishini hali bilmasalar ham, «ona» yoki «dada» deb aytadi

10-11 oyligida chaqalog’ingiz:

• biror narsa so’rash, biror narsaga yo’q deyish, biror narsani talab qilib turib olish yoki kimdir bilan salomlashish maqsadida shovqin yoki imo-ishoralar yordamida muloqot qiladi,
• xohlagan narsani yoki odamga qarab, biror narsani ko’rsatib so’raydi

Taxminan 12-14 oyligida chaqalog’ingiz bir nechta so’zlarni aytishi va ular nimani anglatishini bilishi mumkin, masalan, onasi yoki otasiga nisbatan «ona» yoki «dada kabi».

 Chaqaloqning javob berishi

Bu oylarda chaqalog’ingiz sizga ko’p usullar orqali javob beradi. Masalan, chaqalog’ingiz:

• ular bilan gaplashganda yoki ismini aytayotganda tovush chiqaradi yoki hayajonlanadi
• ularning tagligini almashtirayotganda tabassum qiling
• ular bilan o’ynaganingizda tabassum qiladi va kuladi
• peekaboo va boshqa harakatli o’yinlar kabi o’yinlardan zavqlanadi
• qo’l silkitish yoki ko’rsatish kabi imo-ishoralardan foydalanadi
• qarash, ko’zlarini kattalashtirish, tinglash yoki jilmayish orqali o’z ismiga javob beradi

 Chaqaloq tilning tushunishidagi rivojlanish

Farzandingiz doimo tinglaydi va o’rganadi. Bu bolaga o’z dunyosini tushunishga yordam beradi.

Masalan, ushbu oylarda siz chaqalog’ingiz quyidagilarni tushunishini ko’rishingiz mumkin:

• 10 oy atrofida «yo’q» so’zi – garchi ular har doim siz aytgandek qilmasa ham;
• og’zaki va vizual belgilar bilan juda oddiy ko’rsatmalar – masalan, taxminan 12 oyda, qo’lingizni uzatib, «dada uchun» deb aytsangiz, ular sizga o’zlari ushlab turgan o’yinchoqni beradilar.