Yurishni oʻrganayotgan bolalar bilan toʻgʻri muloqot qilishda koʻrsatmalar

Asosiy jihatlar:

• Bola bilan tugʻilgandan boshlab muloqotda boʻlish uni kirishuvchanlik malakalarining tez  shakllanishiga yordam beradi.
• Farzandingiz bilan har qanday vaqtda, har qanday  joyda shuningdek har qanday mavzuda suhbatlashishingiz mumkin.
• Bolani javob berishi uchun biroz kutishni ham oʻrganing.
• Kitob oʻqib berish, qoʻshiq kuylash bolaning til oʻrganishi uchun yoshlikdagi asos boʻla oladi.

Yurishni boshlagan bola bilan muloqot qilish qanchalik foydali?

Farzandingiz bilan koʻp muloqotda boʻlishingiz uning nafaqat til koʻnikmalarini shakllanishiga, balki, kelajakda odamlar orasida mustaqil oʻz fikrini ifodalab bera oladigan shaxs boʻlib voyaga yetishiga yordam beradi. U bilan qanchalik koʻp gaplashsangiz, shunchalik yaxshi.

Bola koʻp gapirsa, atrofdagi borliqni shunchalik tez oʻrgana boshlaydi. Tez tushunib borishi esa uning savodi tez chiqishiga sabab boʻla oladi. Bolani yoshligidan toʻgʻri gapirishga oʻrgating. Yaʼni soʻzlarni qisqartirmang, erkalab ishlatmang, imkon qadar ma’noli soʻzlardan foydalaning.

Bola bilan gaplashish uchun vaqt ajratolmayapman deydigan onalar: har qanday vaqt siz uchun imkoniyat. Bolani choʻmiltirish, ovqat tayyorlash arafasida suhbatlashishingiz ham mumkin.

Masalan, farzandingiz bilan tashqaridasiz, atrofdagi daraxt, va boshqa oʻsimliklar, osmon haqida suhbatlashishing. Inson atrof muhitdan axborotni 40% koʻrib qabul qiladi. Shuning uchun maktablarda ham shu taʼlim tizimining bir boʻlagiga kiritilgan.

Qanday turdagi suhbatlar oʻsayotgan bola uchun foydali xususiyatlarga ega?

Bola bilan muloqot qilish kerak, ammo uni toliqqan vaqtida koʻp urintirmang. Balki uxlab dam olishni xohlar. Uni charchagan holda gapirishini xohlasangiz, undan deyarli yaxshi fikr eshitmaysiz. Bolani uxlab hordiq chiqarishiga imkon bering.

Shuningdek, bolaning feʼl atvori aynan siz bilan boʻlayotgan munosabatlar natijasida shakllanib boradi. Imkon qadar, bu davrda eʼtiborli boʻlishingiz talab etiladi.

Bola bilan muloqotni qachon boshlagan yaxshi?

Bola bilan muloqotni erta boshlagan maqsadga muvofiq. Sababi, u hali gapirishni boshlamagan boʻlsa ham, u sizni tinglash arafasida sizga qoʻshilib suhbatlashishga ishtiyoqmand boʻladi.

Asta sekin farzandingizdan yigʻlashdan boshqa sadolarni ham eshitasiz: kulishni boshlaydi, kulgusiga yoqimli soʻzlar qoʻshiladi, qarabsizki, gapirish uchun dastlabki qadamni qo’ya boshlaydi.

Shuning uchun, bolani bir zum eʼtiborsiz qoldirmang. U qachon sizni lol qoldirishini o’tkazib yuborishni xohlamasangiz albatta!

Bola bilan toʻgʻri  muloqot qilishda maslahatlar

Bolaga gapirishni boshladingiz, ammo u hali gapirishni boshlaydiganga oʻxshamaydi. Oʻzingizni gʻalati his qilmang. Gapirishda davom eting. Quyida beriladigan maslahatlarga amal qiling:

 Farzandingizni atrof-muhitga moslashtirib boring.

• U bilan muloqotda boʻlishingizga halal beruvchi televizor, kompyuter hamda telefonlarni oʻchirgan holda suhbat koʻrishga oldindan tayyorlaning.
• Farzandingiz hozirdan nimaga qiziqish bildirayotganiga eʼtiborli boʻling. Balki atrofidagi oʻyinchoqni sizga koʻrsatmoqchi boʻlishi ham mumkin.
• Gapirishga harakat qilganida, unda soʻz yetishmay qolishi va gapini qanday davom ettirishda toʻxtab qolishi mumkin. Unga biroz vaqt bering. Yoki baʼzi yaqin soʻzlarni aytib uning eslashiga yordam bering.

Qiziqarli bo’ling

• Imkon qadar, farzandingiz bilan u qiziqayotgan mavzularda suhbatlashing. Masalan, bugun birgalikda oʻqigan hikoyani muhokama qilinglar yoki tashqarida sodir boʻlayotgan voqealar haqida uning fikrini soʻrang.
• Bolaga kecha oʻtkazgan kunni ham eslatib boring. Bu uning xotirasi mustahkamlanib borishiga yordam beradi. Masalan, bugun quyoshli ob havo, kecha yomgʻirli ekanligini eslating.
• Suhbat jarayonida oddiylik ammo tushunarlilikka eʼtiborli boʻling. U sizni tushunsin, soʻzlaringizni sintez qilish darajasiga yetib kelganicha yoʻq.
• Baʼzan bola uchun murakkab soʻz ishlatishimizga toʻgʻri kelib qoladi. Masalan, bugun birgalikda pediatr shifokor koʻrigiga borishingiz lozim. Bu soʻzni biroz yengil soʻzlar bilan tushuntiring. Masalan: pediatr- bolalar haqida hamma narsani biladigan shifokor.

Kitob oʻqib bering, hikoya, sheʼr yoki qoʻshiq kuylab berishingiz mumkin.

• Farzandingiz tugʻilganidan boshlab kitob oʻqib berish, she’r, qoʻshiq aytib berishni kunlik rejimingizga kiritib qoʻying. Shu orqali hayotni yorqinligidan, shodliklaridan xabardor boʻlib boradi.
• Bolaga kitobdagi rasmlarni tasvirlab bering. Hikoya tugagach, uning yakuniga oʻz fikringizni bildirib oʻting. Yoki farzandingiz qoʻliga kitobni tutqazib, uni varoqlashini va rasmlarni tomosha qilishini soʻrang. Huddi shu rasmlarga oʻz hikoyangizni ham yaratishingiz mumkin. Bunda hikoya  bosh qahramonlari siz va sizning farzandingiz boʻlishi kerak.
• Bundan tashqari, kitoblarni oʻzi tanlashiga ham imkon bering. Avval oʻqilgan kitob tanlangan boʻlsa yana bir bor oʻqish ya’ni takrorlash vaqti kelibdi. U tanlagan har qanday kitob uchun uni  maqtab qoʻyishni unutmang.
• Mashinada, hammomda yoki yotishdan oldin, qofiyali she’r yoki qoʻshiqlarni yengil hirgoyi qilishingiz mumkin. Qanchalik koʻp u bilan qoʻshiq kuylab borsangiz, u sizning ovozingizga oson oʻrganadi va tinchlanishi oson boʻladi.