Keksa sulton

Bir bor ekan, bir yo’q ekan. Sulton ismli, egasiga juda vafodor bir it bo’lgan ekan. U o’z xo’jayniga uzoq yillardan buyon sodiq xizmat qilar, qo’ylar-u tovuqlarini qo’riqlab kelarkan. Oradan yillar o’tgan sayin, it keksaya boshlabdi va oldingidek kuch-quvvatini yoqotibdi.

Kunlardan bir kun fermer itidan noliy boshlabdi va xotiniga debdi:

— Men ertaga fermadagi ishlarimni tugatgach, Sultonni uzoq o’rmonga olib borib tashlayman, u endi keksayib ishga yaroqsiz bo’lib qoldi.

Uning xotini itga achina boshlabdi va erini bu fikridan qaytarmoqchi bo’libdi:
— Axir Sulton sizning eng vafodor itingiz-ku! Qanday qilib bizga uzoq yil xizmat qilgan itdan kasal holida voz kechmoqchisiz, axir u o’lib qolishi mumkin.

Fermerning jahli chiqa boshlabdi va qat’iy ohangda debdi:

— Bo’ldi bas! Men kasal itga qarab o’tmoqchi emasman, uning og’zida hattoki tishlari ham qolmagan, o’g’rilar ham undan qo’rqmay qo’yishgan, qo’ylarni ham yaxshi qo’riqlay olmayapti, qarorim qa’tiy!
Bechora it eshik ortida fermer va xotinining suhbatini eshitib yotardi, ertaga egasi undan voz kechmoqchi ekanligini eshitib Sultonning ko’zlariga yosh keldi. U yuragidagi g’amni o’rmonda yashovchi do’sti Bo’rivoyga aytish uchun u tomonga yo’l oldi. Bo’rivoy Sultonning gaplarini eshitdi-da, keksa sultonga:

— Obbo, Sultonvoy-ey ko’rdingmi? Sen xo’jayningga necha yillar sodiq xizmat qilib kelding, u bo’lsa sendan voz kechmoqchi, — deb bosh qashlabdi.

— Mayli, sen qayg’urma, menda bir ajoyib reja bor, eshit, — deya itning qulog’iga shivirlab gapini davom ettiribdi, — Ertaga ertalab xo’jayning va uning xotini dalaga ishlashga chiqishgan vaqtda sen ham ular bilan borgin. Odatda ular ishlayotgan vaqtida chaqaloqlarini suv bo’yidagi yaylovda qoldiradilar. Shu vaqtda men yugurib kelib chaqaloqni olib qochaman va sen meni ortimdan quvlaysan, men go’yoki sendan qo’rqqan bo’lib chaqaloqni yo’lga tashlab ketaman. Keyin sen ularga bolani qaytarib olib kelib berasan. Qarabsanki, sen qahramonga aylanasan va farzandlarini olib kelib berganing uchun ular sendan voz kechish haqida boshqa o’ylashmaydi. Sen hushyor bo’lib turgin.

Sultongga bu reja yoqib tushibdi va ular xayrlashishibdi.

Ertasiga ertalab fermer va uning xotini daladagi ishga berilib ketibdilar. Kelishilganidek shu vaqtda bo’ri o’rmondan yugurib chiqib,  fermerning chaqalog’ini olib qochibdi. Buni ko’rgan fermer va uning xotini dahshatdan qichqirib yuborishibdi.

Sulton esa kelishilganidek bo’rining ortidan quvib, chaqaloqni qutqargandek bo’lib, xo’jayniga olib borib beribdi.
Keksa Sulton farzandini bo’ridan qutqarib qolganini ko’rgan fermer juda quvonib ketibdi va xotiniga debdi:
— Qani, Sultongga tezda mazali atala pishirib ber, uning tishlari yo’q, qattiq suyak yeyman deb qiynalmasin. Mening yumshoq orom kursimni ham Sultonga ber, u bizning qahramonimiz!

Shu voqeadan so’ng it yana ham mehr va e’tibor bilan parvarishlanibdi. Farzandimni bo’ridan qutqarib qoldi, deb o’ylagan fermer va uning xotini Sultonga astoydil mehribonchilik ko’rsata boshlashibdi.

Shu zayl o’tayotgan kunlarning birida Bo’rivoy Sultonning yoniga kelibdi va do’stining hamma ishlari joyida ekanligini ko’rib gap boshlabdi:
— Mening rejam ish berdi-da, Sultonvoy! Sen mendan qarzdorsan, endi bunday qilamiz, sen xo’jayning boqayotgan qo’ylardan eng semizini menga tanlab olib qo’ygin, men ertaga kechqurun hamma uxlaganida kelib olib ketaman. Sulton rozi bo’lmabdi:
— Yo’q, men xo’jaynimga sodiqman, bunday qilolmayman, men xo’jaynimga hammasini aytib beraman — debdi. Bo’rivoy do’stini hazillashayapti deb o’ylabdi-da, — Bo’ldi, gap bitta, ertagacha, — deb ortiga qaytibdi.

It bor gapni egasiga aytib beribdi va bo’rining qora niyati haqida egasini ogohlantiribdi. Ertasiga kechqurun qo’yni olib ketish ilinjida kelgan bo’rini eshik ortida payt poylab turgan fermer savalay boshlabdi. Buni kutmagan Bo’rivoy zo’rg’a qochib qutulgach, ertasiga Sultonni jangga chaqiribdi. Ertasiga Sulton do’sti mushuk bilan jangga otlanibdi. Uzoqdan Sultonni kelayotganini ko’rgan Bo’rivoyni qo’rquv bosibdi.

— O’zi bilan miltiq olib kelgan bo’lsa-ya!—debdi o’ziga o’zi. Mushuk Sultonning ustiga minib kelayotgandi va mushukning dumi uzoqdan Bo’rivoyga miltiqqa o’xshab ko’rinardi.

—Ana, aytmadimmi, o’zi bilan miltiq olib kelyapti! — deya qo’rquv bilan, daraxtga chiqib olibdi. Buni ko’rib Sulton hayron qolibdi va debdi:
— Nega daraxtga chiqib olding, Bo’rivoy, tush jang qilamiz! Bo’rivoy rozi bo’lmabdi va Sultonning miltiq ko’tarib kelganiga norozilik bildiribdi. Sulton va mushuk bo’rining gaplariga qah-qah otib kulib yuborishibdi. Sulton debdi:
— Bu miltiq emas, do’stim mushukvoy-ku!
Bo’rivoy o’zining qo’rqoqligidan uyalibdi va daraxtdan pastga tushayotib yerga qattiq yiqilibdi. Bo’lgan voqeadan xijolat bo’lgan Bo’rivoy Sultondan kechirim so’rabdi va yana avvalgidek do’st bo’lib qolishlarini iltimos qilibdi.

Ana, ko’rdingizmi bolajonlar, do’stlik hech narsa talab qilmasligi kerak, biror manfaat yuzasidan do’st tutinish noto’g’ri, buni tushunmagan Bo’rivoy esa o’z jazosini oldi!

Farzand tarbiyasiga oid bo’lgan eng yaxshi tavsiyalar jamlangan dasturni yuklab oling.

Linkni bosing: 👉 Farzandim dasturi