Chaqaloqlar bilan gaplashish va o‘ynash

Asosiy fikrlar

Chaqaloqlar o‘yin orqali nutq va til ko‘nikmalarini rivojlantiradilar.
3-12 oyligida chaqaloqlar odatda qichqirishdan va g‘o‘ldirashdan birinchi so‘zlarga o‘tadilar.
Chaqaloqlar nutqini rivojlantirish o‘qish va qo‘shiq aytish kabi oddiy mashg‘ulotlarni o‘z ichiga oladi.

Chaqaloq o‘yinlari ahamiyati

O‘yin bu chaqaloqlarning rivojlanishi, o‘rganishi va dunyoni o‘rganishining asosiy usulidir.

Farzandingiz bilan o‘ynash sizga ko‘p gapirish imkoniyatini beradi. Va siz qanchalik ko‘p o‘ynasangiz va gaplashsangiz, chaqalog‘ingiz shunchalik ko‘p so‘zlarni eshitadi. Bu chaqalog‘ingizning nutq qobiliyatini yaxshilaydi va miyasining rivojlanishiga yordam beradi.

Birga gaplashib va o‘ynab vaqt o‘tkazsangiz, bu sizning chaqalog‘ingiz bilan bo‘lgan munosabatlaringizni mustahkamlaydi. Rivojlanish uchun siz bilan mustahkam munosabatlar juda muhim, chunki chaqalog‘ingizga izlanishda va o‘rganishda davom etishiga ishonch beradi.

Bolaning nutqi va tili

Til rivojlanishi ko‘pchilik bolalarda bir xil tartibda sodir bo’ladi, ammo ba‘zilari tezda o‘rganishi, boshqalarida esa biroz ko‘proq vaqt talab qilishi mumkin.

Farzandingiz birinchi yilda tilni o‘rganishni boshlaganida, siz quyidagilarni eshitishingiz mumkin:

qichqirish, g‘urillash va g‘oldirash;
oddiy tovushlarni birlashtirish – masalan, «da-da»
so‘zlarni nusxalash
boshning chayqalishi bilan «yo‘q» deb muloqot qilish.

Taxminan 12 oyligida chaqalog‘ingiz bir necha so‘z aytishi va ular nimani anglatishini bilishi mumkin. Masalan, ular onasi yoki dadasiga murojaat qilish uchun «ona» yoki «dada» deb aytishlari mumkin.

Nutq qobiliyatlarini rag‘batlantirish chaqaloqni tinglash va unga javob berish orqali osonlashadi. Hikoyalar, qo‘shiqlar, qofiyalarni baham ko‘rish – hatto o‘z kuningiz haqida gapirish bularning barchasi chaqalog‘ingizga tilni o‘rganishga va mashq qilishga yordam beradi. Bu tajribalarni baham ko‘rish, chaqalog‘ingiz bilan bog‘lanish uchun ham foydalidir.

Nutqni rivojantirish uchun o‘yinlar

Bolalar qanchalik ko‘p so’zlarni eshitsa, shuncha ko‘p so’zlarni o‘rganishi mumkin.

Bu yerda chaqaloqning nutqi va tilini rag‘batlantirish uchun birgalikda qilish kerak bo‘lgan ba’zi qiziqarli narsalar berilgan:

Farzandingiz bilan qilayotgan uy ishlaringiz haqida suhbatlashing, hatto ular zerikarli deb o‘ylasangiz ham – masalan, “sizni aksirtiradigan changdan xalos bo‘lish uchun gilamni tozaladim» kabi.
Ikki tomonlama suhbatni rag‘batlantirish uchun chaqalog‘ingizning so‘zlarga urinishlarini takrorlang. Masalan, agar chaqalog‘ingiz «ona» desa, siz «ona» deb javob berishingiz mumkin. Shuningdek, siz chaqalog‘ingizning so‘zlarini takrorlashingiz va gap hosil qilishingiz mumkin. Misol uchun, chaqaloq «poyezd» deganida, siz: «Ha, bu katta qizil poyezd» deb aytishingiz mumkin.
Farzandingizning ko‘zlariga qarab, ko‘p tabassum qilib, uning gap-so‘zlariga qiziqish bildiring.
Kichkintoyingizning qiziqishlariga javob bering va ular haqida gapiring. Misol uchun, agar chaqalog‘ingiz o‘yinchoq poyezdi bilan o‘ynashni boshlasa, siz «Toot, toot» deb aytishingiz mumkin.
Farzandingiz bilan ertaklarni o‘qing va aytib bering.
Qo‘shiqlar va she’rlar ayting.
Farzandingizning gapirish harakatlarini maqtang. Misol uchun, agar chaqalog‘ingiz itni ko’rsatsa va unga ism qo‘ysa, siz: «Itni ko‘rsatib ismi bilan chaqiring».

Taglikni almashtirish – chaqalog‘ingiz bilan yuzma-yuz suhbatlashish uchun ajoyib vaqtdir. Siz nima qilayotganingiz haqida gapirishga, qo‘shiq aytishga va tagliklarni almashtirayotganda chaqaloqning yuziga qarashga harakat qilishingiz mumkin.

Chaqaloqning nutqidan xavotirlanish

Farzandingizning tili rivojlanishi bilan bog‘liq xavotirlaringiz bo‘lsa, shifokoringiz yoki pediatr bilan gaplashganingiz ma’qul. Misol uchun, agar chaqalog‘ingiz xirillamasa yoki sizni eshitmasa yoki boshqalar gapirayotganda tinglamasa, tashvishlanishingiz mumkin.

Ba’zida muloqot qobiliyatlaridagi kechikishlar rivojlanishdagi buzilishlar: jumladan, tilning kechikishi, eshitish qobiliyatining buzilishi, intellektual nogironlik va autizm belgilari bo‘lishi mumkin. Bu borada sog‘liqni saqlash mutaxassislari oilangizga muammo bor yoki yo‘qligini va nima qilishingiz mumkinligini aniqlashga yordam beradi.

Farzand tarbiyasiga oid bo’lgan eng yaxshi tavsiyalar jamlangan dasturni yuklab oling.

Linkni bosing: 👉 Farzandim dasturi