Koʻp tillarda muloqot qiluvchi farzandlarni voyaga yetkazish va bu borada bir qancha variantlar

Asosiy jihatlar:

• Ikki tillilik yoki koʻp tillilikning 2 ta koʻrinishda qoʻllash mumkin: bir tilni oila aʼzolari bilan muloqotda, ikkinchi tilni doʻstlari davrasida yoki oʻquv dargohlarida.
• Bolaning maʼlum bir tilda koʻplab yangi soʻzlarni oʻrganishini xohlasangiz, u bilan shu tilda ko’proq muloqotda boʻlish talab etiladi.
• Bolaga tilni oʻrganishini uyda turli oʻyinlar orqali qiziqarli tarzda oʻrgatishingiz mumkin.

Bolada koʻp tillilik yoki ikki tillilik jarayoni borasida

Farzandingiz voyaga yetarkan, atrofidagi sizdan boshqa yaqinlari bilan ham muloqotda boʻlishni boshlaydi. Shuning uchun, oʻsha vaqtdan boshlab bolaga bir tilda emas, bir vaqtning oʻzida ikki tilda muloqot qilib borsangiz bola ham shunga moslashib boradi. Masalan, siz bilan oʻzbek tilida, otasi yoki buvisi bilan rus tilida suhbatlashishini xohlasangiz ayni muddao.

Bir nechta tillarda muloqot qila oladigan bola nafaqat oʻziga balki sizlarga ham katta yutuq olib keladi. Kelajakda turli til tanlovlarda ishtirok etadi. Yoki, shu orqali bolaning yoshlikdan til sohasiga qiziqishi uygʻonishi mumkin.

Ikki tillilik borasida bir qancha variantlar

Yuqorida aytgan misolimizga diqqat qiling. Bola koʻp vaqtini onasi bilan oʻtkazadi. Agar u bogʻcha yoshida boʻlsa, muhitni ham siz moʻljal qilayotgan tilga yoʻnaltirishingiz kerak boʻladi. Shundagina bola yoshlikdan hech qanday qiyinchiliksiz tilni oʻrganib boradi. Mashgʻulotlardan qaytgach, shu tilda u bilan yanada yaqinroq suhbatlashing. Kuni qanday oʻtganligi, doʻstlari, ustozlari bilan nima oʻrganganligi borasida soʻz ochsangiz, ham psixologik jihatdan, ham tilni oʻrganishida qoʻshimcha amaliyot sifatida foyda boʻladi.

Baʼzi holatlarda ota-onalar bola rus yoki ingliz tilida muloqot qilishni oʻrgansin deb, oʻz ona tilida muloqotni kamaytirib qoʻyishadi. Bola millatiga koʻra oʻzbek boʻlsa, oʻzbek tili ham uning hayotida maʼlum bir oʻringa ega. Qoʻshimcha chet tili oʻrganishi yaxshi ammo, bu oʻzbekchiligimizni unutib g’arblashish ketmaslik kerak.

Ammo shunday vaziyatlar sodir boʻlishi mumkin: siz va turmush oʻrtogʻingiz ish yuzasidan boshqa davlat vakillari bilan ingliz yoki rus tilida koʻp suhbat olib borasiz. Shu asnoda ikkovingiz bir yoki ikki chet tiliga moslashib qolishingiz mumkin. Bola bilan oʻz ona tilida muloqot qilishga ham maʼlum bir vaqt ajratish lozim.

Oʻzim guvohi boʻldim. Yaqinda bir 23 yoshli oʻzbek  qizi bilan uchrashib qildim. Tarjimonlik sohasida ishlayotganligini aytdi.  Bir vaqtning oʻzida 4 tilda muloqot qilishi meni lol qoldirdi. Ammo nega 4 ta chet tillarida qiynalmay gapira oladiyu, oʻzbek tilidan zarracha xabardor emasligi meni eʼtiborimni tortdi.  Xoʻsh bu tilga mensimay qarashlikmi yoki oilada haqiqatdan ham tilga nisbatan eʼtibor berilmaganligidanmi?

Bola hayotining dastlabki onlarida tarbiya va saboqni oiladan, ota-onasi va boshqa yaqinlaridan oladi. Imkon qadar bola oʻsayotgan muhitga eʼtibor berish davr talabi boʻlib kelmoqda. Bir necha tillarda gapira olish yaxshi albatta, ammo oʻz ona tilisini bilmaslik, unga hurmatsizlik bilan qarash insoniylik prinsiplariga toʻgʻri kelmaydi. Nahotki eʼtibor bermagan boʻlsangiz, mamlakatimizda rus va tatar millatiga mansub odamlar ham yashab kelmoqda. Ular Oʻzbekiston mustaqillikka erishgan boʻlishiga qaramasdan haligacha oʻz ona tilisida muloqot qilishni afzal koʻrishadi. Xoʻsh nega ular oʻzbek tilida gapirishmaydi. Balki oʻzbek tiliga hurmatsizlikdir, yoki Oʻzbekistonda majburlikdan yashab kelishyotganligi sabablidir. Bu bizga aniq emas. Ammo oʻsayotgan farzandimizga ham xuddi atrofimizdagi rus millatiga mansub odamlardek ona tilisini sevishni oʻrgataylik. Zero Oʻzbekiston rasmiy va milliy tili oʻzbek tili hisoblanadi.

Farzandingizni  nafaqat oʻz tilida, balki boshqa chet tilida ham erkin muloqot qilishini xohlasangiz, yoshlikdan uni kitob oʻqishga odatlantiring. Kitob oʻqish orqali bolaning soʻz boyligi oshadi. Dunyoqarashi kengayadi. Axborot asri deb yosh bolaga telefon yoki planshet berib qoʻyib uning ongini zaharlamang. Yoshlikdan bolani ilm izlashga oʻrgating.

Farzand tarbiyasiga oid bo’lgan eng yaxshi tavsiyalar jamlangan dasturni yuklab oling.

Linkni bosing: 👉 Farzandim dasturi